§14.     Обычно мы отличаем вопросительное предложение  по наличию в нем вопросительных слов и по интонации. В разных языках мира вопросительная интонация бывает различной (или ее может вообще не быть, например, в финском языке), поэтому если в вопросительном предложении нет таких слов как KIO-ЧТО, КIU-КТО, КIА-КАКОЙ и им подобных, то вопрос должен начинаться со слова ChU.

Chu vi havas milionon? — Ne, mi ne havas ghin.

Chu vi havas multajn amikojn kaj amikinojn? — Jes.

Chu li sidas?  Chu li estas princo?

§15.     Предлоги EN = В,  DE = ОТ,  AL = К

de domo от дома, al domo к дому, en domo в доме > en domon в дом,

de parko от парка, al parko к парку, en parko в парке > en parkon в парк.

Обратите внимание на винительный падеж после предлога EN в значении “внутрь”. Предлоги DE и AL могут переводиться на русский родительным (кого?чего?) и дательным(кому?чему?) падежами без предлогов: letero al amiko письмо (к) другу, letero de amiko письмо (от) друга.

§16.     Если окончание -A прибавить к личным местоимениям, то получатся притяжательные местоимения: mia мой, via ваш, lia его, shia её, nia наш, ilia их, sia свой. Вопросительное слово: KIES? — ЧЕЙ?

§17* Вы уже заметили, что в эсперанто есть много таких слов, которые как бы уже знакомы, что-то напоминают. Легко запомнить такие слова: voli хотеть, fini окончить, objekto предмет, homo человек, korekta правильный, naturo природа, danci танцевать, lando страна, familio семья, tempo время, vero истина, inter между,

... но много и таких слов, которые запоминаются труднее. И всё-таки постарайтесь, скоро oни вам очень пригодятся: iri идти, veni придти, paroli говорить, doni дать, scii знать, flugi лететь, diri сказать, ludi играть, povi мочь, kanti петь, ami любить, labori работать, vorto слово, lingvo язык, nomo имя, chio всё, for прочь. В конце этого учебника есть небольшой эсперанто-русский словарь, пользуйтесь им по мере необходимости. Заведите себе в толстой тетради словарь и выписывайте в него все новые для себя слова и словосочетания. Для каждого нового слова составьте хотя бы два предложения — повествовательное и вопросительное.

#         Переведите на эсперанто:  « футбольный матч, автомобильный спорт, спортивный автомобиль, экран кинотеатра, модный костюм сестры, между фонтанами парка, безобразная фигура, играть роль, идти прочь, красивая песня любви, атомная энергия, рабочее время, большая семья, мало работать и много говорить, сладкий шоколад, холодные слова, конкретный факт, абсолютная истина, асфальт тротуара, момент истины, вражеская территория, богатая природа страны, банковская операция, вертикальная линия, копия документа, телеграфный аппарат, принцип работы. Она хочет танцевать вальс. Мы не можем знать всё. Я люблю вас, принцесса, и хочу знать ваше имя. Кто вы? Время идёт! Вы не хотите окончить игру? »

Сосчитайте, сколько раз вы сейчас употребили винительный падеж? Должно получиться 6.

#            Прочтите и переведите текст, догадываясь о смысле некоторых слов. После прочтения напрягите всю свою фантазию и попробуйте составить подобный рассказ "Mia vojo" (можете пользоваться словарём).

KIO ESTAS ESPERANTO? (autoro: A.Ananjin)

Kio estas Esperanto? Mi havas grandan problemon. Mi volas scii, kio estas Esperanto? Mi ne scias. Chu Esperanto estas frukto? Estas ekzotikaj fruktoj: ananasaoj, bananoj kaj abrikotoj. Chu Esperanto estas kontinento? Malgranda, miniatura kontinento inter Afriko kaj Australio? Chu Esperanto estas marko de vino? Chu Esperanto estas... En miaj scioj estas granda difekto: mi ne scias. Kaj mi volas scii!

Mi venas en filologian instituton. En granda, komforta kabineto sidas serioza, inteligenta persono - profesoro Neznajushchij-Nepomnjashchij.

«Kio estas Esperanto?» —  delikate interesighas mi.

«Hm, Esperanto estas, —  kartave diras la profesoro, — fizika fenomeno, absolute abstrakta kaj logike formala.»

«Ne! Vi ne pravas! Esperanto ne estas abstrakta!» — aplombe protestas mi.

Mi venas en laboratorion de fizika-matematika instituto. En la laboratorio estas studentoj-fizikistoj. Ili eksperimentas kaj kontrolas la rezultojn de siaj eksperimentoj.

«Kio estas Esperanto?!» — agresive krias mi.

«Ni ne scias. Ni ne havas, —  kvakas la studentoj. — Ni havas ekzamenojn, eksperimentojn, ekologion, estetikon... Ni ne havas Esperanton.»

Mi vidas: ili vere ne havas Esperanton, kaj mi zigzage iras for.

Mi vizitas redakcion de gazeto "Nova Epohho". En la redakcio caras atmosfero de labora hhaoso: homoj, mebloj, lampoj, telefonoj, geografia karto, komputiloj, magnetofonoj kaj — paperoj, paperoj, paperoj! Mi venas al maljuna sekretariino:

«Pardonu. Kio estas Esperanto?»

«Pardonu? Aspiranto? Juna homo, ni ne estas informa buroo! Ni estas serioza redakcio de serioza gazeto! Nian seriozan publikon ne interesas via kurioza aspiranto. La publikon interesas la grandioza materialo: la politiko, ekonomio, komerco kaj skandaloj.»

Mi vizitas cirkon, restoracion, psikiatrian klinikon, kinoteatron, zooparkon, universalan magazenon, telegrafon. Esperanto ne estas! Mi havas avian bileton. Nia aeroplano estas nova kaj granda. Mi volas viziti Buhharaon. En la atmosfero estas koshmaro: hhaoso, shtormo, uragano! Nu, la piloto estas brava, li bone vidas la flugan koridoron en la atmosfero, kaj la pasagheroj flugas normale kaj komforte.

En Buhharao mi vizitas Bazaron. En la bazaro estas kvaso kaj kolbaso, traktoroj kaj lokomotivoj, ananasoj, persikoj kaj tomatoj, romanoj de Brejhnev kaj ordenoj de Lenin, hhalatoj kaj pantalonoj, vodko kaj tomata pasto, studentaj biletoj kaj francaj pasportoj, italaj liroj kaj polaj zlotoj, atomaj bomboj kaj kosmaj sputnikoj, chokolado kaj karamelo — chio, nu absolute chio! Chio krom Esperanto... La bazaro estas granda, grandioza, vere Azia Bazaro! Giganta orkestro ludas melodiojn. tri rusaj alkoholuloj skandalas kaj cherpas champanan vinon de dika samovaro.

«Kion vi volas?» — atakas min maljuna Kaukaza komercisto.

«Mi volas Esperanton,» — diras mi.

«Vaj-vaj-vaj! Ne sezono, ne sezono...»

Kio estas Esperanto? Fine mi ne scias...

<< >>