4
Oni
kondolencas min. Konatuloj venas renkonte kaj premas
mian manon. "Jen, kiel oni nun sendas homojn en
la alian mondon!" flustras unu. Alia
grincigas la dentojn: "Ni vivas kvazau en
buchejo." Tria montras pugnon en la posho kaj
minacas: "Tion oni certe venghos al ili!"
En tiuj
okazoj mi faras mian vochon plorema, tusetas kaj
komencas anheli. Mi scipovas tion. Plej ofte mi bone
sukcesas. Ho, tio estas komprenebla - spertoj de la
tuta vivo.
"Jes!"
mi respondas. "Kion li faris al tiuj satanidoj?
Eble nur tion, ke iufoje li babilis. Sed pro lango
oni ja ne bezonas preni la tutan kapon."
Se la
kondolencanto estas iu sinjorineto, mi tiajn
vulgarajn vortojn ne uzas. Vortoj estas terurajhoj.
Se vi ne estas singarda, ili povas vin facile
perfidi. Mi jam scias, kiel konduti antau tiu au alia
persono. Se la sinjorineto estas tre molkora, mi
tremigas la manojn kaj prenas el la posho tukon. Mi
povas ghin senghene ankau faligi, char post la murdo
de mia bofilo mia poshtuko estas chiam senmakule pura
kaj faldita.
Kompato
estas laudinda afero. Ho, kiel varmighas la koro, kiam alia homo vin kompateme
rigardas. "Bedaurinda avo! Bedaurinda pachjo!
Kion via koro devis senti, kiam oni sciigis al vi
tiun terurajhon!"
"Jes,"
mi diras. "Li estis al mi pli kara ol propra
filo. Mi neniam havis propran filon, mi ne scias. Sed
tiel oni parolas. Fakte li tamen tute ne estis kara
al mi. Komence li eble estis. Komence certe. Tiam,
kiam li nur komencis amindumi kun Irma. Vere, lia
makzelo ja estis kurba, sed li lernis en la kadeta
lernejo, portis uniformon kaj estis farighonta
oficiro. Generalo! "Saluton, generalo," mi
kutimis diri al li en tiu tempo. Li sentis sin
flatita. Mi memoras, kiel unu duono de lia vizagho
tiam konvulsie ridis, sed la alia kvazau ploris.
Kia diabla
generalo el tia homo farighos, mi pensis jam tiam,
sed ne eldiris tion.
Mi ne scias,
kiel mi tiam sukcesis bridi mian bushon. Eble pro la
mielo, kiun li alportis el kamparo, kaj pro la hejme
farita vino. Propra abelejo, propra berghardeno. Mi
respektas privatan posedajhon. Kaj ankau tion mi
pensis: flatu kiom ajn, fraulo, Irma vin tamen ne
akceptos. Shi simple ludas, parolu al shi kion ajn.
Foje mi hazarde audis - senintence, sen ia spionado
-, kiel li diris al Irma: "La venkinto de la
batalo en Trafalgar havis nur unu okulon."
Kiam la
sekvintan tagon mi parolis pri tio kun Irma, shi nur
ridis. Ridis kaj forkuris, dirinte absolute nenion.
Tiu rido trankviligis min. Kompreneble, mi pensis,
tia sin estimanta knabino kiel Irma ech ne povas
serioze preni tiun junan kadetachon. Se ech la
policestro ne taugis por shi, kvankam li estis vere
modela viro. Homo, en kiu solida konduto kaj potenco
estis kunigitaj kvazau en unu tutajho. Korpulenta,
sed ne dika. Kaj ankau ne maljuna. Lau mia opinio la
diferenco inter iliaj jaroj estis tute ghusta. Edzo
povas ja dek - dek kvin jarojn esti pli agha ol
edzino. Chiam. Oni ja diras, ke pli bone sub la barbo de
maljunulo ol sub la vipo de junulo. Mi opinias, ke
tio estas pura vero, sed provu diri tion al
gejunuloj.
Verdire tio
estis la unua fojo, ke Irma malobeis min. Shi estis
chiam obeema, kaj subite - kvazau pika junipero!
Kvazau shanghita. Tio chagrenis kaj kolerigis min. Mi
miras, ke mi tiufoje ne drashis shian hauton. Mi
estus devinta hejti shian postajhon. Kion mi tiam
faris al shi? Mi nur diris, ke shi kudru al la
policestro galifeon. Sed shi: "Chu vi, adopta patro,
frenezighis? Kion vi ekpensis?" Kolero kaj
larmoj intermikse. Jen-jen shi atakos per pugnoj.
Se oni
volas, ke kokino ne restu tro longe kovema, oni
enfermu ghin kune kun koko en unu ejo. Shi videble
tion sciis, char aliokaze shi ne estus povinta diri
al mi: "Kun kokbredista sagho vi la celon ne
atingos."
Kaj mi ne
atingis.
Sed per kio
do tiu Kalle ensorchis la knabinon? Mi ne kapablas
tion kompreni. Kaj jen iun tagon:
"Patro,
mi edzinighos."
La surprizo
min komence mutigis. Kion oni scipovas respondi al
stultulino! Chu tio estas vero au malvero?
"Kun
Nelson?" mi fine demandis.
"Ne, kun Kalle. Kun Kalle Paggi.
Mi amas lin."
Jen, shi
amas! Vilaghan junulon! Tiun porkulachon kun kurba
busho. Mi terure kolerighis. Jes, mi estus devinta
tiam kriegi. Mi estus devinta ektondri. Mi estus
devinta jheti min teren kaj krii, ke mi mortos. Mi
estus devinta minaci, ke mi pendigos min; ke mi metos
shnuron chirkau la kolon, se vi estas tia. Mi estus
devinta disshiri shian robon. Mi estus devinta fari
chion, kion mi faris kun Hermine, mia edzino.
Kompreneble mi estus devinta. Sed anstatau tio mi nur
turnis al shi la dorson kaj diris trans la shultron
kvazau granda sinjoro: "Li mem venu paroli kun
mi."
Nu, li
venis. Mi sidis en mia balancosegho, turnadis unu
polekson chirkau la alia kaj ech ne donis al li
manon. Mi estis kvazau erinaco, strabis el sub la
brovoj: kion vi, knabacho, volas? Tio lin nur amuzis.
Lia teko estis plenplena de boteloj. Li vicigis ilin
sur la tablo, ridante chirkaurigardis kaj demandis,
chu mi povus doni al li korktirilon. Li forgesis ghin
hejme. Mi respondis, ke li serchu mem, kaj daurigis
la balancighadon. Li vokis al Irma. Kaj kiam Irma
venis, la sentaugulo diris al shi:
"Trovu,
alportu tuj korktirilon - pachjo volas trinki."
Mi demandis:
"Chu vi alportis chion au chu ankau hejme restis
kelkaj boteloj?" - "Ho, ne zorgu," li
respondis, "mi havas tutajn barelojn da brando,
sufichas por nupto kaj por bapto." - "Chu
eble ne por bapto kaj por nupto?" - "Povos
okazi ech tiel, se pachjo rifuzos doni sian
benon."
Aha! Povos
okazi! Mi rigardis al Irma malaprobe kaj insiste. Shi
rughighis, ne eltenis mian rigardon. Shi hontis. Tiam
shi estis ankorau mia bona infano, mia obeema Irma;
tiu aroganta kurbmakzelulo ankorau ne estis
difektinta shin.
"Kaj
kie vi intencas loghigi vian edzinon?" mi
demandis tiun porkulon.
"Nu, en la kazernon mi shin ne
kondukos," li respondis.
"Kien do?" mi insistis.
Tio malserenigis lian vizaghon. Mi esperis, ke, nu,
nun ni akre malpacighos - des pli bone. Sed Irma
intervenis.
"Chu vi
scias, avo," shi ekchirpis, kvazau anoncante al
mi grandan ghojmesaghon: "Komence mi restos che
vi. Nur poste, kiam Kalle farighos oficiro..."
Tiam la vino
jam efikis je mi. Mi sentis, ke mia lango liberighis.
Mi estas elokventa parolanto. Kelkiuj opinias, ke
pachjo Kottlapper havas tro glatan langon. Al tiuj
uloj mi chiam diras, ke tio ne estas vero, ili ne
komprenas min: mi estas afabla kaj bonvola homo,
kompreneble nur al fremduloj, kiuj min ne konas kaj
kredas chiun mian vorton. Nu, ja ankau Kalle, antau
ol li farighis mia bofilo, estis por mi ankorau
fremda.
La geedzigha
festo estis vere pompa. Dio mia, kiom da brando! Mia
okupo che la nuptotablo estis la vershado de brando,
mi devis prizorgi, ke neniu havu mankon de ghi.
Brandon kaj
vinon oni ricevadis ankau poste, kiam la kadeto venis
hejmen por mallonga vizito. Bedaurinde tio ne dauris
longe. Nur kelkajn monatojn. Ghis nun mi ne scias,
kio okazis al li en la militlernejo. Neniu parolis al
mi pri tio. Sendube oni lin eljhetis. Li malobeis.
Eble vidigis ankau sian rughecon.
Por Irma tio
estis malbona. Certe shi sekrete ech ploris. Siajn
larmojn shi ne montris, sed mi tamen komprenis. Tion
povis konjekti ech infano, char ghuste tiutempe mi
komencis brue fermadi la pordojn. Ilia chambro estis
apud la kuirejo. Mi levighadis frue, komencis tuj
jhetadi la ringojn de la kuirforno, eniris kun
brakpleno da hejtligno kaj brue jhetis la shtipojn en
la keston. Rekte starante, kiel estas normale por la
homo. Chu mi klinighu - en mia propra domo! Antau mia
propra lignokesto. Mia propra karboprenilo - ghi ja
povas iufoje ankau fali.
Certe ili
chion audis kaj vershajne kolere grincigis la
dentojn. Kiam Irma ekparolis kun mi au ion demandis
de mi, mi respondis nur: "Mh!" Ion alian
shi tiutempe el mia busho ne audis. Nun mi opinias,
ke ech tio estis tro multa - mi estus devinta
responde al shi furzi.
La
kurb-bushulo estis iufoje dum tutaj tagoj nek audebla
nek videbla. Li evitadis min. Ne deziris volonte
montri sin. Nu, kia plezuro estis por li aperi antau
mi post la perdo de la paradaj plumoj! Kelkiam li
preteriris la fenestron. Mi vidis tiam, ke lia busho
estis nun ankorau pli kurba.
Egale, chu
venos invalido au kriplulo, chefe, ke li estas
vir-seksulo. Tiuj vortoj estis la tutan tempon sur
mia lango.
Manghajhojn
ili tamen havis. De mi ili petis nek paneron nek
moneron. Kelkiam ili ech dibochis, kompreneble lau
mia kompreno - fritis, bakis kaj kuiris. Kompreneble
li alportis chion el kamparo. Foje, kiam li ree estis
irinta al la patra hejmo, mi diris al Irma:
"Panpeceton
vi shajne ankorau havas, sed - vestoj! Baldau vi
estos sen vestoj kaj nudaj."
Tiun fojon
mi parolis per plenda vocho. Irma vershajne tiel
ankau komprenis, ke mia koro doloras pro ili, kaj
komencis min trankviligi kiel bona infano. Mi
auskultis shin silente dum kelka tempo. Chio estis
prudente dirita. Kaj mi ne kontrauparolis al shi.
Kiam shi finis, mi nur diris:
"Nu
jes, tiel ja estas. Mi ja igis vin lerni la
kudristinan metion. Se laboro trovighos kaj vi emos
labori, tre eble, ke vi kapablos nutri ankau la
edzon."
Shi rigardis
min per okuloj grandaj kaj nekomprenantaj, kiajn
havas cervido au alia senkulpa besto, kiu subite
trovas sin inter homoj. Mi daurigis ankorau pli
plendeme:
"Tio
estas jam antaue vidita, ke edzino laboras kaj edzo
dormas hejme, farante absolute nenion. Kaj se li
kontentighus almenau per tio: li riprochas ankorau,
se li en la salajra tago ne ricevas botelon."
"Tio ne
estas vero, adopta patro!"
"Nu,
nu!"
"Kalle
ne estas tia," shi diris.
"Kiel
vi tion scias?" mi rektigis min, jam tute ne
kadukece.
La
kapreolineto ektimis. Shi retirighis al sia pordo kaj
diris: "Kalle baldau eklaboros. Li ricevos bonan
oficon. Kaj tiam eklernos."
"Eklaboros?
Kie?" mi demandis.
"En
muelejo."
"Jen do
via generalo!" mi diris, shajnigis, kvazau mi
krachus, kaj foriris.
Lau ilia
aserto li estis librotenisto au pesisto. Sed poste
evidentighis - ordinara laboristo. Griza mueleja
servisto, plena de farunpolvo. Kaj pro tiu sama
mueleja rato! Ha, diablo. chiufoje, kiam mi pensis
pri tio, mia maljuna koro eksangis. Difektis tiu
sentaugulo mian bonan Irma, mian obeeman infanon! Mi
memorigis al shi kelkfoje pri la policestro. Kial shi
ne edzinighis je li! Sed shi ech per duona vorto ne
aludis, ke shi bedauras. Ho, se shi almenau ghemetus!
Iufoje, kiam
la mueleja servisto kaj lia sinjorino ne estis hejme,
mi pushmalfermis ilian pordon: chu ree sur la tablo
estas vivantaj floroj? Vere, estis preskau chiam. Tio
ekscitis min, la tuta korpo kvazau ektremis. Kaj tion
mi ghusfe volis, tiun eksciton. Kiam mi sentis, ke
mia korpo ektremas, mi kvazau revivighis.
Ho, kian
felichon la homo sentas pro malamo kaj envio!
Kiam mia
pacienco finighis, mi diris al
Irma: "Tiu Kalle estas por vi chio, mi estas plu nenio."
Nun denove
aperis la kapreolineto. "Kial vi tion opinias,
adopta patro?" - "Kiam vi al mi alportis
florojn, he?" - "Sed floroj ja ne interesas
vin, adopta patro!" - "Adopta patro kaj
adopta patro! Ne interesas! Kiel vi tion scias?"
Post tio shi
komencis porti florojn ankau al mi. Shi portis al
Kalle kaj ne forgesis ankau min. Al mi malpli bonajn.
Nu, ankau mi havas ja okulojn. Kaj kiamaniere shi
ilin alportis! Shi venis en la chambron, metis la
florojn sur la tablon kaj eliris ne dirinte ech unu
vorton. Se shi estus almenau iomete ordiginta ilin en
la vazo! La propraj estis aranghataj, rigardataj kaj
ree aranghataj. Sed al mi ili estis donataj kiel
betulfasko al shafo.
Antaue shi
estis tute alia. En chiu rilato. Mi estas maljuna homo kaj uzas lanajn
shtrumpetojn. Kiam Irma estis ankorau fraulino, kiam
tiu abomena mueleja rato ne estis ankorau shin
difektinta, mi jhetadis miajn shvitodorajn
shtrumpetachojn kien ajn. Kie ajn ili kushachis, sur
la kovrilo de la lignokesto, sur seghoj au sur la
planko, mia bona filino kolektis ilin de chie. Au kiu
ajn alia ajho - pantalono au chemizo: mi ne havis ech
la plej malgrandan zorgon - trovis ilin iun tagon en
la komodo, chio bele lavita, riparita, gladita kaj
kunfaldita!
Kaj subite
shi estas kvazau blinda! Kvazau tute ne havus
okulojn! Chiu povas ja kompreni, kiom tio chagrenis min, maljunan homon. Ankau
kolerigis. Kiom longe oni povas toleri tian ofendon
kaj humiligon! Kaj iun edifan dimanchmatenon, kiam
tiu mueleja rato venis en la kuirejon, mia fingro
levighis kiel la fingro de la antikva Jehova.
"Vi!"
mi kriis. "Vi, diabla ranacho, difektis mian
bonan filinon."- "Interese, kiel?" -
"Viaj lanternoj estas vershajne plenaj de
farunpolvo, char vi ne vidas," kriis mi plu.
Miaj okuloj fulmis kaj mia fingro dancis.
"Rigardu,
kio estas tie en la angulo." - "Vershajne
viaj malnovaj shtrumpetoj." - "Jes, sed
diru al mi, kial ili estas tie? Jam plurajn tagojn.
Kial Irma ilin ne lavis kaj shtopis?" -
"Diru al shi, petu shin, sed ne jhetu ilin antau la
kuirfornon."
Jen, kion la
sentaugulo diris. Al mi! En mia propra domo! Mi
daurigis la kriadon. Ankau Irma elvenis el sia
chambro. Mi tuj vidis, ke chi-foje shi ne estas plu
timema kapreolineto. Shi rigardis min kvazau falko
kaj diris: "Kial vi krias? Kalle pravas."
Nu, mi
pensis, se la afero estas tia, bone. Kaj ree levighis
mia fingro. Mi celis la angulon kaj tondris:
"Lavu kaj flikshtopu ilin! Chu vi ne konas vian
devon?" - "Mi lavos kaj shtopos chion,
adopta patro, se vi nur ghentile parolos." -
"Eble vi volas, ke mi vin petu?"
Shi movis la
bushon kaj levetis la shultrojn.
"Do tio
estas danko pro tio, ke mi edukis orfinon," mi
kriis.
"Ho; se mi estus ech iomete
antauvidinta tion. Vi, hundo! Vi, hundino! Chu vi
opinias, ke mi ne vidis, kiel vi per shupinto pushis
la shtrumpetojn de via adopta patro en angulon. Mi
vidas chion, mi scias chion, mi legas ankau viajn
pensojn. Mi ankorau instruos vin. Malbenita estu la
tago, kiam mi vin adoptis kaj venigis chi tien."
Mi esperis,
ke shi ektimos au ekploros, sed shi respondis al mi
tute trankvile: "Ankau mi malbenis tiun tagon.
Kaj ne unu fojon, sed multajn fojojn. Chu vi
opinias," shi demandis post tio, "ke por mi
estas facile, kiam vi nomas min orfo? Mi scias ja,.
ke vi postulas de mi pro la adopto eternan sklavan
dankemon." - "Kaj chu mi ne havas rajton
por tio?" - "Neniu vera patro kaj neniu
vera edukanto faras tion. Postulu amon, postulu
bonecon, postulu chion alian, sed neniam eternan
sklavan dankemon."
Mi ekflamis.
Miaj manoj ektremis per si mem, tio signifas pro
granda kolero. Mi shovis ilin sub shian nazon, por ke
shi vidu, kion shi faras al mi, kaj diris:
"Ne
incitu min per tiuj veraj patroj. Proprajn infanojn
oni ricevas, fremdajn oni prenas."
"Kiel
hundidojn kaj porkidojn," shi respondis.
Mi ne
kredis, ke shi povas tiom arogante konduti, kaj
blekegis: "Mi senheredigos vin." Nun,
hundino, mi mem pensis, vi havas mashon chirkau la
kolo! Sed shi? Shi ridetis nur: "Agu, avo, kiel
vi volas."
Mia domo ja
ne estas tre granda. Iuj diras - kabano. Egale, sed
tamen rifughon ghi donas. Kaj kelkajn luantojn mi
povas chi tie havi. Ankau dum paco. En milita tempo kaj okaze de plago
kompreneble pli multajn. Krome ankorau la parcelo kun
puto kaj lignejo.
Senheredigo
kaj orfo! Mi estis tute certa, ke per ili mi tenos
shin sub mia polekso. Vi, serpento, vi, acha
reptilio! Do vin tute ne interesas, al kiu mi
restigos mian domon. "Agu, avo, kiel vi
"volas!" Al vi estas egale. Vi fajfas je
tio. Jes, kion faris tiuj kanajloj, kiam mi
estis elmetinta mian atuton? Ili ekridis kaj eliris
el la kuirejo. Ili henis kvazau
diabloj.
Mi neniam
estus tion kredinta.
Tiu ridacho
min tute prirabis, faris el mi almozulon kaj
senhavulon. La reto, kiun mi estis por Irma, por la
orfo saghe kaj pripensite plektinta kaj kiun mi
opiniis firma en chiu fadeno, estis subite kvazau
disshirita.
Mi iris tiam
insultante kaj malbenante en mian chambron, falis
peze en la liton kaj distiris la chemizon che la
brusto. Mi ghemegis, mi veis kaj kriis, ke oni helpu
min. Mi esperis, ke ili alkuros kaj staros antau mia
lito. Fakte mi tute ne bezonis ilian penton kaj
kompaton. Jes, kaj se tamen, do nur por krii al ili:
"For el mia domo!"
Ili senigis
min ech je tiu plezuro. Jam la sekvantan matenon la
mueleja servisto kun sia "sinjorino"
transloghighis. Mi akompanis ilin ghis la barilpordo
kaj de tie postvokis al ili:
"Kiel
do finighis tiu marbatalo - chu vi venkis, he?"
Mi rauke
ridachis, sed ili ne rerigardis, nur iris. Ech
vorteton ili ne diris. Ili estas koleraj, mi pensis,
nun ili ne plu repacighos kun mi. Eble ili ech ne plu
salutos min. Sed ne - renkontante min ili tamen diris
"saluton", kvankam shajne kvazau kontrauvole. Okaze de naskightago ili
sendis telegramon - gratulis.
Dum grandaj festoj alvenis
poshtkartoj. Mi iliajn salutojn kaj kartojn ja ne
bezonis. Tute ne! Por kio? Tuj post ilia foriro mi
akceptis por la malplenighinta chambro loghanton, iun
maljunulinon.
Tian homon, kia estis shi, mi
neniam antaue vidis. Terure, se grandkreska homo
estas malricha. Granda korpo volas ja multe manghi.
Sed de kie malrichulino tion prenu? Se shi havus
almenau prudenton! Dio kreas en la mondon diversajn
homojn. Se dependus de mi, mi au aldonus al la
maljunulino iom da prudento au forprenus de shi ech
tiun malmulton. Homo estu au stulta au sagha, sed ne
ie inter tio. Oni ja ech ne scipovas paroli kun tia
homo.
Irma kaj Kalle vershajne opiniis,
ke mi vizitis ilin pro ilia "saluton"! Nu,
al mi estas egale, kion ili pensis. Kaj certe ili
baldau komprenis, ke mi bezonis priridi kaj priklachi
tiun maljunan Paula.
Ili ridetis memfide: vi tedis jam
chiujn viajn najbarojn, nun vi venas al ni por
insulti alian homon. Sed chu mi estas kulpa, se la
alia homo mem donas pretekston por tio. Tio ja ne
taugas: sepdekjarulino senchese babilachas pri
felicho. Se vi kiel deksepjara ne havis felichon, de
kie ghi nun ankorau venos al vi? Au chu tio estis
felicho, kiam la patrino vin batadis, post kiam vi
ricevis bebon, kiam en la agho de tri monatoj la vivo
ghin forlasis kaj vi kun la mortinta infano forkuris
el la azilo por suchinfanoj? Felicho kaj felicho! Chu
tio estas felicho? La infano estis jam malvarma, sed
vi tenis ghin en la sino, lulis kaj karesis ghin,
char se oni scius, ke vi veturas kun mortinta
infano...
Fine la homino kaptis iun
chifonulon. Dek jaroj da reciproka interbatado kaj -
chiam felicho! Kaj chiam ankorau shi atendas
felichon. Nun shi plukas berojn, kolektas fungojn,
vendas sur la bazaro medicinajn herbajhojn. Nun eble
sufichus. Sed ne! Chiun vesperon shi sidas che la
tablo antau spegulo kaj oleshmiras la vizaghon. Jen -
sulkoj! Kaj poste shi dismetas ludkartojn. Kion ili
parolas pri felicho? Chu ili promesas edzinighon? Nu
jes: kredo, espero kaj amo.
Stulta, tute
stulta!
Iun tagon
shi venis hejmen kun granda hufofero, enhavanta tri
najlojn. Kie shi ricevis ghin? Trovis sur landvojo.
Tio estas shia felicho - hufofero. Nu, kion oni diru
- denove felicho.
Mi diris al
Irma kaj Kalle, ke mi eble tedas ilin per mia
babilado. Sed chu mi mem ne estas tedita de chio chi,
kion mi devas vidi kaj audi. Plej multe, mi diris,
kolerigas min, ke shi najlis tiun grandan ferpecegon
al la muro. Trovis ghin sur landvojo, portis ghin pli
ol dudek kilometrojn kaj adoras ghin nun kvazau
idolon.
Mi rakontis
al ili ankorau kelkion. Sed ili - kvazau mutuloj!
Fine Irma diris, ke Kalle lernas. Kion li denove
lernas? Por farighi pastro. Jen kiel, ne malpli ol
pastro! Kurbmakzela servisto de dio! Nu, egale, ankau
tiajn oni bezonas. Chu do dio devas proklami siajn
vortojn chiam nur tra rekta busho. Kaj chu la vortoj
mem estas chiam tute rektaj?
Mi foriris
de tie kaj ridis: li kaj lernado! Jen novajho! Mi ja
ne estus kredinta tion kaj ne kredus ankau nun, se la
vikario mem poste ne estus konfirminta tion. Tiam mi
komencis pli ofte viziti ilin, char - kiu scias...
Jes, kiu
scias. Char jen ghuste tiam, kiam la kurbmakzela
mueleja servisto shvitis che sia provprediko, venis
la rughuloj kaj komencighis la milito. La muelejo
estis bruligita. Kaj mia kara bofilo au pli ghuste
duonbofilo, char mi estas tamen nur adopta patro de
Irma, denove farighis senokupa. Dum longa tempo li
post tio ne estis videbla. Mi pensis kaj verdire iom
ech esperis, ke eble li estas ie kaj iel de iu por
chiam silentigita. Sed ne - li reaperis!
Kaj tiam mi
vidis lin sur la bazaro. Komence li kvazau venis renkonte al mi, sed rimarkis
min kaj flankenighis. Evitis min. Mi havis jam ech
pretajn vortojn: "Mi timis, ke ies busho estas
plena de tero, sed jen, li chirkauiras en plena tago
kun tute nova lada sitelo." Mi volis demandi,
chu ghi estas achetebla. Kaj de kie li ghin ricevis?
Dio helpu - el zinka lado!
Nur poste mi
eksciis koncerne la ladon kaj per kia negoco li
okupighis. Interese, kiel li trafis en la forlasitan
kastorfarmon de la maljuna sinjorino Tiesenhausen ?
Kiel liaj piedoj kondukis lin al tiu fonto? Chiuokaze
en la arbaro sin kashante li elflaris ghin. Kaj
poste, iom post iom kaj singarde, li portis la
lado-tabulojn hejmen. Kun la ladisto chio estis
interkonsentita. Kaj la siteloj estis senshese
intershanghataj - kontrau lardo, kontrau butero,
kontrau ovoj, kontrau blutfaruno.
Vershajne li
ankau tiun tagon estis iranta al sia ladminejo. Mi
ech ne rimarkis lin antau ol li marshis apude. Mi
havis en la mano hufoferon. Li tuj rimarkis ghin kaj tuj demandis:
"Kien vi ghin portas?" Mi pensis, ke tio
vin ne koncernas, sed diris: "Nu, ankau mi
trovis."
"Ne
mensogu, ghi estas la felichiga hufofero de
Paula."
Mi farighis
kolera. Mi alrigardis lin kaj ial ektimis.
"Kiel
vi tion tiel certe scias?" mi demandis.
"En ghi
estas tri najloj," respondis tiu kurb-busha
arogantulo..
Mi esperis,
ke li baldau postrestos. Sed li la tutan tempon
shovis sin pli proksimen al mi kvazau malchasta
fiknabino.
La forghejo
situis apud la shoseo. Kaj tiu traherbeja vojo, kie
ni renkontighis, kondukis rekte ghuste tien.
"Aha!"
li subite diris. "Chio estas klara. Mi scias,
scias - por iu mizera marko." - "Nenion vi
scias," mi respondis kaj deturnighis de la vojo.
Mi kredis, ke nun li fine postrestos. Sed ne - li
kunvenis. Mi estus volonte frapinta tiun achulon per
tiu fero inter la okulparon. Kial vi, diablo, gapas!
Viaj okuloj strabas la tutan tempon nur tiun chi
ferpecegon. Vi rigardas ghin kvazau porko pecon da
sapo.
Mi ekhastis,
ankau li.
"Mi
volas faligi la pantalonon, mi havas malbonan
neceson," mi fine kriis.
"Donu
la feron dume al mi," li respondis. Kaj ridis
che tio, la hundo. Poste li diris
minace: "Ghi ne portos al vi felichon." -
"Kaj al vi ghi portos?" - "Al Paula ghi portos. Shi almenau
kredas tion. Kaj shi trovis ghin."
Mi ne plu
kontestis, ke tio estas la felichiga hufofero de
Paula. Mi ridis. Mi montris al li la dentojn; la
fonto estis jam tute proksime - mi estis tute certa,
ke li ne plu povos forpreni de mi la feron.
"Vendu
la feron al mi," li diris. "Mi pagos al vi
tiom, kiom la forghisto."
"Jes,
sed per kio? Tia mizerulo! Au se vi eble lutos mian
malnovan noktan vazon."
"Mi
povos donaci al vi tute novan," li promesis.
Mi nomis lin
fanfaronulo.
Kaj jen ni
jam staris sur la bordo de la fonto. Ghi estas chirkau du metrojn
profunda, se ne pli. Li chiam ankorau ne komprenis,
kion mi intencas. Tio amuzis min kaj mi diris al li
gaje: "Jen, vidu, kien la felichiga hufofero de
Paula nun flugos."
Jes, la
falplaudo estis por li neatendita. Li gapis min kiel
kolera virbovo kaj fine elpremis tra la dentoj: "Achulo!"
Li diris al
mi "achulo"! Al mi - sinjoro Kottlapper.
Lau via opinio mi estas achulo! Atendu nur. Tion mi
ne pardonos al vi, knabo.
Domaghe, ke
mi tiam ankorau nenion sciis pri lia negocado per
lado. Oni rigardu iom liajn farunsakojn. Oni levetu
la kovrilon de lia viandotino. Raportu, de kie vi
chion chi ricevis! Oni lin monpunos kaj sendos en
koncentrejon. Tio estos rekompenco al vi por la
"achulo". Kiam mi poste en la koncerna loko
parolis pri tio, oni promesis esplori, sed estis
vershajne jam tro malfrue. Malpacience mi atendis,
sed vane - la viro vivis kiel antaue.
Nu, sed por
tiu "achulo" li nun tamen estas
rekompencita. Kvazau dio mem gvidis min, char tio
povis esti nur lia vocho, kiu en la malvarma kaj
klara vintra vespero igis min iri en la preghodomon.
Kaj poste, kiam mi eliris el la preghodomo, iu tuj
kvazau flustris en mian orelon: "Iru trans
Tuulemae."
Se mi estus
irinta alian vojon, mi ne estus vidinta la fenestrojn
de la kurbmakzelulo. Ne, vorto de honoro: en la unua
momento mi vere pensis, ke jen, kion faras tie la
fiaskinta generalo. Li konspiras kun la malamiko,
signalas al li per lumo en siaj fenestroj. Kaj tuj en
la sama momento mi subite ekmemoris: li nomis min
achulo.
Pro la
"achulo" li farighos nutrajho de vermoj!
Kelkfoje la
koro vere kvazau ekdoloras: chu tio eble ne estis troa ? Kaj chu mi volis ghuste
tion ? Sed mi senceremonie forpelas tiajn dubojn al
diablo. Kiam mi pensas pri la afableco de la
sinjoroj, tuj ighas pli facile. Oni ja dankis min
tie. Kiel bonfaranton. Kaj mi ja revenis de tie kun
la beata sento, ke mi portis al soifanto freshan
akvon.
Se nun ankau
Irma revenus, petus pardonon pro chiuj siaj
malbonfaroj kaj refarighus mia bona, chiurilate
obeema filino, mi neniam plu pensus pri tiuj
fenestroj, brilantaj en la lumo de plenluno.