2.12.
Esperanto havas neniun politikan celon
Dekdua antaujugho: "Esperanto
naskighis en la fino de la pasinta jarcento inter
multaj sentimentalaj utopioj de la tiama etburgha
mensostato. Ghi estas frukto de kosmopolitaj
doktrinoj de la kaduka pacifismo kaj celas forpreni
la atenton de la laborista klaso for de la batalo
kontrau la internacia kapitalismo."
* * *
"Utopio", kiel sciate,
estas vorto el greka deveno, kun la senco: "tio,
kio he havas lokon, kio ne ekzistas konkrete".
Studante la evoluon de la homaro,
ni povas aserti, ke utopio estas la unua pasho en la
direkto de la konkretigo de iu idealo. Ni konsideru
nur kelkajn ekzemplojn cherpitajn el la brazila
historio: la politikan sendependecon de la lando, la
abolicion de la sklaveco, la konstruon de la chefurbo
Brazilio. Chiu el la tri faktoj menciitaj estis,
komence, nur utopio, sed hodiau ili estas realajhoj,
apartenantaj al la chiutaga vivo.
Estas ankau facile cherpi
ekzemplojn el la universala historio. Jen kelkaj: la
plibonigo de la laborkondichoj, la jura egaleco inter
viroj kaj virinoj, la senkoloniigho, la monda
solidareco en kelkaj kampoj, kiel ekzemple sano. Chiuj
tiuj faktoj ne plu estas "utopioj", sed
anstatau ili la homaro nutras nun aliajn revojn, kiuj
siatempe same konkretighos.
* * *
La aspiro pri paco estas normala
che civilizita homo. La malkonsentojn kun siaj
najbaroj li solvas ne plu per materiaj armiloj sed
per juraj rimedoj. Li ne plu faras justecon per siaj
propraj manoj, sed alvokas la leghojn kaj la justicon
por protekti sian ofenditan rajton. Civilizita socio
ne nur donas protekton kontrau individua malrespekto
al ies rajtoj, sed ankau al la eventualaj perfortoj,
kiujn la publikaj instancoj povas praktiki kontrau
individuo.
Tio, kio validas por civilizitaj
homoj, validas ankau por civilizitaj nacioj; en siaj
rilatoj kun la aliaj nacioj ili submetighas al la
regado de la leghoj.
Male la necivilizita homo estas
militema. Por li juro estas abstraktajho
nekomprenebla. Li akceptas nur unu leghon: tiun de la
plejfortulo. Char li nur iomete pli evoluis ol la
besto, eble nur fizike, li submetighas komplete al la
legho de la bestoj: kiu estas la plej forta, tiu
regas. Same agas necivilizitaj popoloj. Do pacemo kaj
militemo estas mezuriloj de la civilizo de individuoj
kaj popoloj. Fakte en kelkaj okazoj pravighas
militoj, nome por liberigi la patrolandon el fremda
regado, au por defendi ghin kontrau milita atako. Sed
sisteme intenci solvi internaciajn kverelojn pere de
militoj estas postrestajho de barbaraj tempoj.
Tio klarigas kial tiel precize
difinas sian pacaspiron la homo de la 20-a jarcento:
unue pere de Ligo de Nacioj, kaj poste pere de UN. La
unua fiaskis kaj la dua ne tute sukcesas, sed almenau
ghi estas universala politika forumo, kie la popoloj
jam havas oportunon debati kaj pledi por siaj rajtoj.
Eventuala fiasko de UN ne pruvus,
ke la idealo pri paco estas absurda. Ni scias, ke la
evoluo farighas per sinsekvaj provoj; UN povus
farighi nur malsukcesinta dua provo, kaj, post ghi,
eble aperus tria kaj definitiva monda organizajho
kapabla reguligi efektive la interpopolajn rilatojn
kaj jure solvi la internaciajn malkonsentojn.
Evidente, por la bono de la nuna homaro estas
preferinde, ke UN sukcesu.
* * *
Pri la aserto, ke Esperanto
"celas forpreni la atenton de la laborista klaso
for de la batalo kontrau la internacia
kapitalismo", ghi estas nete malvera. Unue char
Esperanto ne havas politikajn celojn (vidu la
Deklaracion pri Esperantismo kaj la Statuton de UEA,
paghon 4). Due char
neneutralaj organizajhoj jam de longe uzas Esperanton
por disvastigi siajn celojn, ekzemple: Laborista
Sennacieca Asocio Tutmonda SAT, 67 Avenue Gambetta, P
75020 — Paris, Francujo).
Tio, kio ne estas klare dirita en
tiu antaujugho, estas, ke Esperanto, proksimigante
inter si personojn kaj popolojn, malarmigas la
spiritojn kaj ne instigas, ke iu homo agu militeme
kontrau alia homo. Por tiuj, kiuj lautvochas la
perforton kiel ilon por solvi la intemaciajn
kyerelojn, Esperanto fakte malhelpas. Ghi taugas nur
por civilizitaj homoj el kiu ajn politika sistemo.
* * *
La plej tauga ilo por opozicii la
chi analizitan antaujughon estas la pacedukado,
farebla en chiuj lernejaj gradoj. En ghi grava rolo
ludus la instruado pri UN, ties agentejoj kaj la
homaj rajtoj.
En la brazilaj unuagradaj lernejoj
oni jam instruas pri UN en la lemobjekto nomata
"Sociaj studoj". Sufichus do nur emfazi la
gravecon de tiu politika monda organizajho. Sed por
kompleta pacedukado estus necese, krome,
pliampleksigi la programojn de alia lernobjekto:
"Morala kaj civitana edukado".