13. EKVILIBRO KAJ MEMSUGESTO

Por normala homa vivo necesas korpa kaj psika ekvilibro. La ekvilibro estas la mezo inter tromulto kaj nesuficho. La korpa ekvilibro estas sana korpo, kontentigita rilate chiujn siajn bilogiajn bezonojn (sata, nesoifa, en la kontentiga varmo, sekse kontenta, liberigita de venenoj kaj superfluajhoj kiel urino, ekskremento...) Se io ajn en tiu vico estas en neghusta kvanto (tro au nesufiche), ekestas malekvilibro kiun la korpo anoncas per negativaj sentsignaloj kiel malsato, soifo, bezono pisi, feki, malvarmo, trovarmo ktp.). Same inverse: trosato kauzas nebelajn sentojn, trotrinko, tro da sekso.... Kiam la homo kontentigas tiujn siajn bezonojn, li denove akiras la ekvilibron, staton de normaleco. Kaj la korpa ekvilibro kauzas ankau la psikan ekvilibron. La psika ekvilibro estas kvieto, estas situacio sen problemoj. Manko de io ajn au superfluo kauzas psikan malkontenton, do, la malekvilibron. Tiel la ghenerala stato de la homo konstante varias inter certagrada malekvilibro kaj la ekvilibro.

Chiu malproksimigho de la ekvilibro estas anoncata de negativaj sentoj. Ju pli longe oni estas malsata, des pli forte turmentas onin la malagrabla sento de malsato. Kiam oni komencas manghi, oni eksentas agrablan senton pro kontentigo de la bezono. Tiu agrabla sento estas chiam pli malforta ju pli proksime ni estas al la ekvilibro. En la momento de ekvilibro ni havas nenian senton, nek agrablan, nek malagrablan - sekve indiferentan. La ekvilibra stato estas senemocia stato. Tiu stato ne ekscitas, sed ghi estas la plej bona stato por laboro, por pensado, por racia aktivado. Ghi estas normala, senproblema stato.

La homoj shatas pozitivajn emociojn, sed ili ekzistas nur post negativaj emocioj kaj ju pli forta estis la negativa, des pli forta estos la pozitiva kiam komencighas kontentigo de la manko. La samo validas ankau por la psika ekvilibro. Ju pli la negativa sento de timo kreskas, des pli forta estos la pozitiva sento kiam komencos malaperi la kauzo de la timo. En alte evoluintaj socioj (au richaj homtavoloj) kie la homoj normale ne vivas en reala danghero pro mankoj, ili havas malpli ofte fortajn negativajn kaj, sekve, ankau fortajn pozitivajn emociojn. Se ili ankau ne estas devigitaj suficha-grade labori, ili provas artefarite provoki negativajn sentojn por travivi la pozitivajn. Richaj romianoj dum siaj "orgioj" manghegis kaj kiam ili estis tro sataj, ili arte provokis vomadon por ke ili denove (nun ree malsataj) povu ghui la manghadon.

Nuntempe multegaj individuoj dezirantaj travivadi fortajn pozitivajn psikajn emociojn, iras al amasaj sportaj aranghoj. Ili anticipe (artefarite) elektis iun preferatan teamon, kaj ili deziras ke tiu venku. Ili anticipe havas la timon pri malvenko. Kaj ju pli bona kaj forta estas la kontrauulo, des pli granda la timo. Sed se la teamo preferata trafas la golon kaj komencas venki, la pozitiva sento pri kontentigo estas des pli granda. La homoj tiam atingas psikan ekstazon (superan sentshprucon). Tiaj fortaj pozitivaj sentoj atingataj dezirigas al la homo havi tion kiel eble plej ofte kaj li chiam pli ofte provas artefarite provoki che si negativajn statojn por instigi negativajn sentojn post kiuj sekvos la dezirataj pozitivaj - eventuale la ekstazaj. Tia konstanta emo al emocioj nomighas la pasio. Sed ankau homoj kiuj havas nearte kauzitan mankon de io, ne povante atingi la ekvilibron (ekzemple malrichuloj kiuj daure restas malsataj char chiam ili manghas nesufiche por atingi la ekvilibron) strebas almenau al psika ekvilibro. Char la alkoholo au drogo forgesigas ilin pri ilia mankstato kaj problemoj, ili emas konsumi alkoholon kaj drogojn. Ili travivas artefarite kauzitan pozitivan senton de gajo kiun ili normale ne povas atingi char ili daure ne solvis siajn realajn problemojn. Kiam ili malebriighas, ili farighas des pli mornaj kaj malkontentaj, kompreninte ke iliaj problemoj restis, sed foriris ankau la mono por la alkoholo. La shanco solvi la verajn problemojn estas ankorau pli malgranda. Tio devigas ilin denove ebriighi. Tiaspeca pasio ligita al kemia proceso kiu kauzas la fizikan dependon de la alkoholo au drogo kondukas iom post iom al definitiva sindetruo.

Longdauraj pasioj nepre produktas malsanon che la individuo, chu psikan, chu fizikan, chu ambau.

La homo, do, konstante vivas en varia stato inter certagrada manko, superfluo kaj ekvilibro. Tio estas normala, se la amplitudoj (pinta stato) ne transiras certan limon.

En la momento A kiam ekz. la malsato transiris certan limon, estas kauzata malsano. La konstitucio de homo estas tia ke li povas toleri mankon de chio sen danghero ghis certa limo. Kiam tiu limo estas transpasata, ekestas malsanoj. Se la kauzo estas natura, neevitebla (ekz. malsategoj en neevoluintaj landoj), la ekestinta malsano ne devas esti akompanata ankau de forta psika malsano, sed se ghi estas artefarita, ghia psika flanko estas pli cheesta ol la fizika. Unue ekestas certaj formoj de frenezo kaj nur poste la korpaj malsanoj.

En la homo estas enkonstruita ankorau unu mekanismo, kiu povas helpi lin en tiaj ekstremaj, limtranspashaj situacioj. Tio estas la memsugesto.

En normalaj emociaj cirkonstancoj (kiam oni ne transpasis la limojn), la racia flanko aktivas normale. La cerbo prilaboras informojn kaj faras laueble raciajn decidojn - kie serchi manghon, varmon. Sed en ekstremaj situacioj ankau la racio devas farighi superracio por batali kontrau la malsano. La superracio estas tia funkciado de la cerbo ke ghi faras decidojn normale nelogikajn, sed en la funkcio de batalo kontrau la malsano. La cerbo, la racio nun devas kontraustari la alarmajn signalojn de la emocioj kaj ghi devas fortigi la korpon en ghia kontraustaro pli ol normale. Se racie vi komencas konvinkadi vin ke la dentodoloro ne estas tre forta, se vi havas sufichan psikan forton por fari tion sufiche longe, vi sukcesos. La doloro estos malpli forta. Se vi ekzercos vin Ionge pri memkonvinkado, vi atingos pli bonajn rezultojn en tio. Ekstremaj tiusencaj rezultoj estas observeblaj che fakiroj kiuj dum longdaura ekzercado pri memkonvinko sukcesas tiomgrade per racio forigi la emociojn ke la homo efektivigas normale tute ne homajn farojn. Li povas marshi nuda sur fajro kaj ne senti dolorojn kaj malefikigi la fajron tiel ke liaj piedoj tute ne brulighas. Sed por tiaj faroj estas necesa absolute sincera kredo ke tio eblas, char tiu kapablo estas en vi. Se vi nur ete ekdubas, tiajn rezultojn ne eblas atingi. Kial la fakireco, la memsugestado, la meditado estas evoluintaj plej multe en subevoluintaj landoj? Simple tial ke pro daura manko de bazaj vivkondichoj tie ofte okazas transpasho de limoj kaj oni pli ofte ol en aliaj regionoj aktivigas tiun lastan homan sindefendan mekanismon - la memsugeston, la kontrauemocian racion. Por ke oni povu sukcese sugesti al si ion kio en normalaj cirkonstancoj estas neebia, oni devas konvinkadi sin ghis oni ekkredas tion. Racie vi scias ke vi ne povas marshi nudpieda sur ardajhoj. Sed se vi sufiche longdaure konvinkadas vin mem kaj iom post iom atingas rezultojn (komence sur ne tro varmaj objektoj kaj poste sur chiam pli varmaj), vi ekkredos ke tio eblas kaj vi vere sukcesos. Tial homo kun sincera kredo ofte havas sukcesojn kiuj limas kun mirakloj. Al tia homo "tro ofte" okazas hazardaj bonshancoj. Char la sincera kredo estas rezulto de la sufiche longa kaj daura memsugestado, li kapablas pli ol aliaj homoj, ne uzantaj tiun mekanismon.

Sed la homoj kiuj dum la vivo ne ekzercis sian pozitivracian memsugestemon au kiuj ne trovis grandajn idealojn kiuj igas ilin sincere kredi pri io kio normale ne facile realigeblas, reagas inverse en la kazoj kiam la limoj transpasighis. Ju pli granda manko de io, des pli kreskas la timo. Se la limo estas transpasita, la timo farighas ech pli granda kaj anstatau agi racie en la kontraua direkto, la racio influita de la timo vidas ech pli grandajn problemojn, komplikajhojn kiuj povus sekvi. La racia sugestado nun direktighas en negativa senco, ghi vidas la situacion pli terura ol ghi efektive estas, ghi provokas plian timon ktp. ghis la timego kreskas al ne plu kontrolebla paniko. La celo de la paniko estas strechi la fizikajn fortojn maksimume. En panikstato glandoj sekrecias multe pli ol normale kaj agas kiel dopingiloj en sporto. Homo kiu normale ne povas kuri longe kaj rapidege, en panikstato tion povas. Sed la panikstato helpas nur en akutaj kaj individuaj situacioj (se temas pri subita atako de murdisto au shtelisto kontrau la homo sola, la paniktimo eble igos lin pli forta por rezisti au por fughi), sed en chiuj aliaj situacioj - kaj ili estas multe pli oftaj - la panikstato kontribuas al pli rapida sindetruo. La negativa sinkonvinkado, negativa memsugesto kontribuas al tio ke la homo sugeste sin mortigas au malsanigas pli rapide kaj pli danghere ol okazus pro reala ekstera kauzo. Estas konataj kazoj ekz. en primitivaj triboj de Australio: se la indighenaj tribanoj kredas ke ili mortos kiam la sorchisto direktos al ili magian bastonon, ili efektive mortos. La kredo pri negativa sekvo same tiel sukcesigas la negativajn konsekvencojn kiel la pozitiva kredo sukcesigas la pozitivan evoluon. La racia elemento en alarma stato sugestas plian timon, la timo provokas pli alarman staton che la racio kaj tiu ankorau pli kreskigas la timon ghis la panikstato kiu definitive detruas. Estas konataj kazoj en la besta mondo kiel ekz. unu el afrikaj gazeloj. Kiam ghi estas atakata ekz. de leono, pro paniko ghiaj glandoj tiom ekaktivegas ke ghi atingas nekredeblan rapidecon kaj savighas de la leono - sed poste ghi mortas pro tio ke tiu glandosekreciado tiom malekvilibrigis la normalan korpan funkciadon ke ne plu atingeblas la ekvilibro.

<< >>

Ãëàâíàÿ ñòðàíèöà

Î ÂÑÅÎÁÙÅÌ ßÇÛÊÅPRI TUTKOMUNA LINGVO
Î ÐÓÑÑÊÎÌ ßÇÛÊÅPRI RUSA LINGVO
ÎÁ ÀÍÃËÈÉÑÊÎÌ ßÇÛÊÅPRI ANGLA LINGVO
Î ÄÐÓÃÈÕ ÍÀÖÈÎÍÀËÜÍÛÕ ßÇÛÊÀÕPRI ALIAJ NACIAJ LINGVOJ
ÁÎÐÜÁÀ ßÇÛÊÎÂBATALO DE LINGVOJ
ÑÒÀÒÜÈ ÎÁ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎARTIKOLOJ PRI ESPERANTO
Î "ÊÎÍÊÓÐÅÍÒÀÕ" ÝÑÏÅÐÀÍÒÎPRI "KONKURENTOJ" DE ESPERANTO
ÓÐÎÊÈ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎLECIONOJ DE ESPERANTO
ÊÎÍÑÓËÜÒÀÖÈÈ ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÒÅËÅÉ ÝÑÏ.KONSULTOJ DE E-INSTRUISTOJ
ÝÑÏÅÐÀÍÒÎËÎÃÈß È ÈÍÒÅÐËÈÍÃÂÈÑÒÈÊÀESPERANTOLOGIO KAJ INTERLINGVISTIKO
ÏÅÐÅÂÎÄ ÍÀ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎ ÒÐÓÄÍÛÕ ÔÐÀÇTRADUKO DE MALSIMPLAJ FRAZOJ
ÏÅÐÅÂÎÄÛ ÐÀÇÍÛÕ ÏÐÎÈÇÂÅÄÅÍÈÉTRADUKOJ DE DIVERSAJ VERKOJ
ÔÐÀÇÅÎËÎÃÈß ÝÑÏÅÐÀÍÒÎFRAZEOLOGIO DE ESPERANTO
ÐÅ×È, ÑÒÀÒÜÈ Ë.ÇÀÌÅÍÃÎÔÀ È Î ÍÅÌVERKOJ DE ZAMENHOF KAJ PRI LI
ÄÂÈÆÅÍÈß, ÁËÈÇÊÈÅ ÝÑÏÅÐÀÍÒÈÇÌÓPROKSIMAJ MOVADOJ
ÂÛÄÀÞÙÈÅÑß ËÈ×ÍÎÑÒÈ È ÝÑÏÅÐÀÍÒÎELSTARAJ PERSONOJ KAJ ESPERANTO
Î ÂÛÄÀÞÙÈÕÑß ÝÑÏÅÐÀÍÒÈÑÒÀÕPRI ELSTARAJ ESPERANTISTOJ
ÈÇ ÈÑÒÎÐÈÈ ÐÎÑÑÈÉÑÊÎÃÎ ÝÑÏ. ÄÂÈÆÅÍÈßEL HISTORIO DE RUSIA E-MOVADO
×ÒÎ ÏÈØÓÒ ÎÁ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎKION ONI SKRIBAS PRI ESPERANTO
ÝÑÏÅÐÀÍÒÎ Â ËÈÒÅÐÀÒÓÐÅESPERANTO EN LITERATURO
ÏÎ×ÅÌÓ ÝÑÏ.ÄÂÈÆÅÍÈÅ ÍÅ ÏÐÎÃÐÅÑÑÈÐÓÅÒKIAL E-MOVADO NE PROGRESAS
ÞÌÎÐ ÎÁ È ÍÀ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎHUMURO PRI KAJ EN ESPERANTO
ÝÑÏÅÐÀÍÒÎ - ÄÅÒßÌESPERANTO POR INFANOJ
ÐÀÇÍÎÅDIVERSAJHOJ
ÈÍÒÅÐÅÑÍÎÅINTERESAJHOJ
ËÈ×ÍÎÅPERSONAJHOJ
ÀÍÊÅÒÀ/ ÎÒÂÅÒÛ ÍÀ ÀÍÊÅÒÓDEMANDARO / RESPONDARO
ÏÎËÅÇÍÛÅ ÑÑÛËÊÈUTILAJ LIGILOJ
IN ENGLISHPAGHOJ EN ANGLA LINGVO
ÑÒÐÀÍÈÖÛ ÍÀ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎPAGHOJ TUTE EN ESPERANTO
ÍÀØÀ ÁÈÁËÈÎÒÅÊÀNIA BIBLIOTEKO


© Âñå ïðàâà çàùèùåíû. Ïðè ëþáîì èñïîëüçîâàíèè ìàòåðèàëîâ ññûëêà íà ñàéò miresperanto.com îáÿçàòåëüíà! ÎÁÐÀÒÍÀß ÑÂßÇÜ