§46. Ïðè
ñðàâíåíèÿõ îáû÷íî ïîëüçóþòñÿ
ñëîâàìè: PLI...OL ÁÎËÅÅ...×ÅÌ,
SAMA KIEL ÒÀÊÎÉ ÆÅ ÊÀÊ È; ALIA
OL ÍÅ ÒÀÊÎÉ ÊÀÊ; EGALAJ ÐÀÂÍÛÅ;
SIMILA AL ÏÎÕÎÆÈÉ ÍÀ; JU...DES
×ÅÌ...ÒÅÌ; PLEJ ÍÀÈÁÎËÅÅ; MALPLEJ
ÍÀÈÌÅÍÅÅ. Èìåéòå â âèäó, ÷òî
íàðå÷èÿ (MAL)PLI è (MAL)PLEJ
íà ðóññêèé ÷àñòî ïåðåâîäÿòñÿ
ñðàâíèòåëüíîé è ïðåâîñõîäíîé
ñòåïåíÿìè ïðèëàãàòåëüíûõ è íàðå÷èé
(õîðîøèé < ëó÷øå <
íàèëó÷øèé).
La hodiaua ovo estas pli bona ol morgaua
koko. Pli felicha estas donanto ol ricevanto. Ju pli da
achetantoj, des pli alta prezo. Ju pli mi lernas, des pli klare
mi vidas, kiom ankorau mi devas lerni. Ju pli frue, des pli bone.
La homo estas des pli felicha, ju malpli da bezonoj li havas. Pli
gravas amiko ol mona fabriko. Ech la plej longa tago havas la
finon. Estas nenio pli malsagha ol la deziro chiam esti la plej
sagha. La plej felicha virino estas tiu, kiun amas shia edzo. La
tempo estas la plej bona kuracisto. Inter du malbonoj oni elektas
la malplej grandan. Vi restas sama
§47*
Ñóôôèêñ -IG- îçíà÷àåò "ñäåëàòü
êàêèì-ëèáî, ÷åì-ëèáî, çàñòàâèòü, îáóñëîâèòü":
aktiv¦igi àêòèâèçèðîâàòü, interes¦igi çàèíòåðåñîâàòü,
dormi ñïàòü > dormigi óñûïèòü, varma òåïëûé
> varmigi ãðåòü, plena ïîëíûé > plenigi íàïîëíèòü,
boli êèïåòü > boligi êèïÿòèòü, rapida áûñòðûé
> rapidigi òîðîïèòü, konatigi ïîçíàêîìèòü,
restigi îñòàâèòü, ridi ñìåÿòüñÿ > ridigi ñìåøèòü,
ghusta òî÷íûé > ghustigi óòî÷íèòü. Malproksima
fajro ne varmigas. Ne la jaroj maljunigas, sed la vivo.
Çàìåòüòå, ÷òî ãëàãîëû ñ ýòèì ñóôôèêñîì îáÿçàòåëüíî ïåðåõîäíûå, ò.å. ïðè íèõ âîçìîæíî ïðÿìîå äîïîëíåíèå ñ îêîí÷àíèåì -N. La ghojo kaj rido longigas la vivon.
§48.
Ñóôôèêñ -UL- îçíà÷àåò
÷åëîâåêà ñ êàêèì-ëèáî êà÷åñòâîì,
÷åì-ëèáî íàäåë¸ííîãî: junulo þíîøà,
junulino äåâóøêà, maljunulo ñòàðèê, milionulo
ìèëëèîíåð, belulino êðàñàâèöà, fiulo
ìåðçàâåö, strangulo ÷óäàê. Richuloj ne konas
amikojn, malsanuloj ne konas felichon. Saghulo shatas lerni,
stultulo shatas instrui.
§49.
Ñóôôèêñ -ÀJh- îáðàçóåò ñëîâà,
îçíà÷àþùèå ïðåäìåò (èíîãäà ïîñòóïîê)
ñ òàêèì-òî ïðèçíàêîì,ñâîéñòâîì, ïðåäìåò
äåéñòâèÿ: achetajho ïîêóïêà; manghajho åäà,áëþäî;
trinkajho íàïèòîê; skribajho íàäïèñü,çàïèñêà;
ovajho ÿè÷íèöà; ferajho æåëåçêà; novajho íîâîñòü;
dirajho âûñêàçûâàíèå; heroajho ïîäâèã; restajho
îñòàòîê.
§50.
Ñóôôèêñ -AD- îçíà÷àåò äëèòåëüíîå
èëè ìíîãîêðàòíîå äåéñòâèå: kanto ïåñíÿ
> kantado ïåíèå; salto ïðûæîê > saltado ïðûãàíèå;
pashi øàãíóòü > pashadi øàãàòü; resti îñòàòüñÿ>
restadi ïðåáûâàòü; fishado ðûáàëêà. Ripetado
estas bona lernado.
§51.
Ïðèñòàâêà EK- îçíà÷àåò ìãíîâåííîñòü
èëè íà÷àëî äåéñòâèÿ: krio êðèê >
ekkrio âñêðèê; ek¦iri ïîéòè; ek¦kanti çàïåòü;
ek¦rigardi âçëÿíóòü; ek¦vidi óâèäåòü; ek¦ami
ïîëþáèòü.
# Traduku en Esperanton
kelke da ANEKDOTOJ.
«Amikego,kial vi estas nervoza?» —
«Hierau oni donacis al mi belan apud¦litan lampon por legi
antau dormo.» — «Pro tio oni ne nervozas.» — «Jes. Sed mi
tute ne scias, kian libron mi achetu por legi en lito.»
«Kial oni arestis vin?» — «Pro
envio. Mi scipovas fari pli belan monon ol povas produkti la
mon¦fabriko.»
Profesoro:
«Kiom da tiu medikamento vi donus al la paciento?»
Studento: «Nur ses gramojn, sinjoro profesoro.»
Post unu horo la studento revenas: «Pardonu, sinjoro profesoro,
mi volas ghustigi. Ses gramoj estas tro granda dozo.»
Profesoro: «Ghustigi! Ve, via paciento jam mortis antau tridek
minutoj.»
Post fiaska re¦ekzameno studento
rakontas al sia patro: «Tio devis okazi, tion volis la fortuno.
La samaj ekzamen¦antoj en la sama chambro sidis, ech la demandoj
estis samaj!»
En magazeno vendisto reklamas: «Tiu chi
genia komputilo faros kvindek procentojn da via laboro!»
Achetanto: «Grandioze! Mi tuj achetos du tiajn aparatojn!»
Amikino: «Kion vi portas en tiu
medaliono?»
Alia amikino: «Ho, harojn de mia edzo.»
La unua: «Sed li ankorau vivas!»
La alia: «Certe, sed la harojn li jam ne havas.»
«Mi ree edzinighos post du semajnoj. Kaj
ek¦miru: kun mia iama edzo!» — «Do, li grave shanghis sian
konduton?» — «Jes. Li farighis direktoro.»
«Kara filino mia!
Se vi volas edzinighi, chu vere kun tiu studento?» — «Tio
estas nia afero, patro.» — «Kaj kie vi loghos?» — «Ankau
tio estas nia afero.» — «Kaj de kie vi havos monon?» —
«Tio estas jam via afero, patro.»
Astrologo:
«Baldau nova viro venos en vian vivon, sinjorino!»
Virino: «Felichege! Kaj kia li estos?»
Astrologo: «Blonda, gaja kaj tre juna. Kaj li pezos tri
kilogramojn.»
«Patrino, kion
signifas vorto "erotiko"?» — «
Edzino: «Pli bone, pli bone lavu viajn
vestojn. Neniu kritiku min iam, ke mi ne scipovus lavi.»
«Kial viaj manoj estas tiom
malpuraj, Petro?» — «Mi lavis la
vizaghon, patrino.»
«