Respondeca
sekretario
- Chu vi havas protesto-kantojn?
— demandis min foje dum intervjuo jhurnalisto el
populara leningrada jhurnalo "Smena".
- Certe mi havas, kaj ech multajn,
— respondis mi, kaj prezentis al li la kanton supre
cititan.
Post kelkaj tagoj el la ampleksa
artikolo "Kantu por mi en Esperanto" la
tricentmila legantaro de la jhurnalo informighis, ke
"juna adepto de Esperanto uzas la internacian
lingvon ankau por subteni la heroan popolon dc fora
Rodezio, batalantan por la sendependeco".
Esperantistoj, legante tion, ege ridis...
Jam diris mi, ke ni alfrontis multe
pli gravajn problemojn ol tiu de "patroj kaj
filoj". Kaj la plej grava, la plej komplika
estis la problemego pri rilatoj kun oficialaj
instancoj. Ja en kutima vivo ni chiuj estis
laboristoj, instruistoj, studentoj, inghenieroj...
Samkiel normalaj sovetiaj civitanoj ni frumatene
komencis nian labortagon kaj bone au ne tre bone,
tamen plenumis nian laboron ghis vespero. Sed
vespere! Vespere normalaj soveliaj civitanoj spektis
dek-ioman serion de vica kortusha televida epopeo pri
heroa vivo de siberia vilagho. Au drinkis brandon en
amikaj triopoj. Au kunigis la ambau plezurajhojn.
Estis ankau ne tre normalaj, sed ne dangheraj
hobiemuloj — turistoj, artoshatantoj, sportemuloj,
kolektantoj, ghardenshatantoj, ktp.
Kaj nur esperantistoj estis tute
nekompreneblaj kaj, — pro tio, — dangheraj. Ankau
ili turistis kaj sportemis, kantis kaj dancis, ech
drinketis. Sed vespere ili venis al siaj kluboj por
studi kaj uzi iun "internacian lingvon".
Jaluze kaj indigne spektis potenculoj, same lokaj kaj
la plej altrangaj, al la iniciatoj kaj agoj de
esperantistoj. Ili deziris uzi sian lingvon por bono
de la shtato! En la shtato, kie chiu iniciato, chiu
ideo, antau ol veni al amaso, devis ricevi aprobon en
"supro", suspektinda estis simila agemo.
Esperantistoj memstare batalis por paco kaj
malstrechigho. Esperantistoj organizis tendarojn kaj
konstrutachmentojn por junularo, ekspoziciojn de
infandesegnajhoj, tagojn de internacia amikeco. Ili
atencis ech kontrau la sankta posedajho de potenculoj
— la informado, char ili ricevadis el eksterlando
kaj ofte disvastigis informojn, kiuj ne koincidis kun
la oficialaj. Ili ech deziregis vojaghi eksterlanden
kaj paroli kun eksterlandanoj sen tradukisto!
Unufraze — ili emis esti paralela eduka forto, chu
ne kontraustaranta la komsomolon? Tiel opiniis
potenculoj. Kaj — char parlo de junularo tamen
alighis la esperantistan kompanion — ili serchis
ian kontraurimedon. Tiel aperis Ia Komisiono pri
Koordino de Internaciaj Ligoj de Sovetiaj
esperantistoj, au pli kurte — Esperanto-Komisiono
che SSOD*.
La Esperanto-Komisiono, versimile,
estis unika inventajho. Estis tie prezidanlo,
elektata kaj reelektata dum tiel nomataj
"kunvenoj de aktivularo". Do, ankau
aktivularo ekzistis; en ties malvastan rondon homojn
elektis la potenculoj el SSOD surbaze de venantaj
petleteroj. Se la leteroj estis humilaj — la autoro
ighis aktivulo, se ili enhavis postulojn, proponojn
— la autoron oni ne agnoskis aktivulo. Foj-foje la
aktivularon oni devis kunvenigi, tiam la samaj oni
kunvokadis obeemajn chefurbajn esperantistojn. Al
la aliurbanoj oni ghentile klarigis (post la
kunveno!), ke mankas mono por kovri vojaghelspezojn.
"Heroan" agadon de Komisiono sufiche klare
prilumas elpasho de unu SSOD-gvidanto dum la tria
Konferenco de SSOD en 1974:
"Ne necesas miksi propagandon
de Esperanto kun la agado de Esperanto-komisiono. La
lasta estas fondita nur cele faciligi la internaciajn
ligojn en formo de intershangho pere de delegacioj,
periodajhoj, leteroj, komuna pacbatalo...
...Esperantisloj ofte sin turnas al
la Komisiono kun diversaj petoj kaj proponoj. Lige
kun tio mi volas klarigi, ke SSOD okupighas nur pri internaciaj
kontaktoj de sovetiaj esperantistoj, en malvasta
senco de la vorto:
- Pri sendo de delegacioj kaj turistaj
grupoj ekslerlanden;
- Pri akcepto de eksterlandaj
esperantistoj;
- Pri eldonado kaj disvastigado
de aldonaj numeroj de "Paco";
- Pri disvastigado de revuoj,
aboneblaj pere de Tutsovetia gazetara
abonservo.
Chiuj aliaj petoj, ekzemple, pri
organizado de kursoj kaj kluboj, propagando kaj
ricevo de informajhoj, eldonado de lernolibroj,
ricevado de libroj el eksterlando estas senrezultaj,
char SSOD, lau la ekzistanta legho, ne povas
pri tio okupighi..."
Jes, shvitajn taskojn prenis sur
sin Esperanto-Komisiono! Kaj tiun chi pezan sharghon
devus porti fakte sola persono en la shtato,
ricevanta salajron pro sia okupigho pri Esperanto,
— la respondeca sekretario. En la kondichoj, kiujn
spertis nia tiama movado, la posteno de respondeca
sekretario de Esperanto-Komisiono che SSOD estis
unika por la monda Esperanlo-movado kaj, samtempe,
kutima por la tuta sovetia sistemo. El antau
dudek-tridekjaraj filmoj pri la Oktobra revolucio
miaaghaj samlandanoj memoras la chiaman figuron de
maristo kun "mauzer"* kaj kun tajpilo
"Remington", venanta, ekzemple,
scienc-esploran instituton por tie sekretarii, t.e.
reprezenti kaj defendi bezonojn de la juna sovetia
registaro. Jardekoj pasis, tamen neniaj shanghoj
tushis tiun chi specifan sekretarian postenon, char
la supruloj konservis la opinion, ke analfabeta,
tamen "sia" homo sukcesos gvidi ian-ajn
aferon. Do, respondeca sekretario de
Esperanto-Komisiono ne nepre devus posedi la lingvon,
nek orientighi en la movadaj problemoj. Li (au shi)
devis esti ne esperantisto (kaj ech ne devis esti
tia), sed nepre oficisto de nia burokratia sistemo.
"Plejado" da tiuj dignaj
oficistoj sinsekve okupis la postenon de respondeca
sekretario. Onidire, ne estis prestigha tiu chi
posteno en SSOD-anaj rondoj, ech mi audis, ke ghi
estas punposteno, al kiu oni estis oficigataj pro ia
kulpo. Eble tio estas vero, char sekretariado en
aliaj asocioj kaj komisionoj dc SSOD estis almenau
pli kvieta ol tiu en Esperanto-Komisiono. Ekzemple,
respondeca sekretario de la Asocio de Sovetiaj
Juristoj (che SSOD estis ankau tia) same zorgis pri
internaciaj kontaktoj de la supre nomitaj fakuloj.
Tamen advokatoj kaj jughesploristoj ne atakadis tiun
personon per petoj kaj postuloj pri lernolibroj,
literaturo, kursoj ks. Nur "nenormalaj"
esperantistoj faradis tion, tamen vane, char "la
ekzistanta legho" rigore limigis kompetencon de
la respondeca sekretario. Ni analizu do, kiel
plenumis la postenposedantoj la kvar supre menciitajn
laborojn, destinitajn nome por ili. Do, en la
suprenomita ordo ni iru:
1. Jes, delegitaroj kaj turistaj
grupoj foj-foje estis sendataj al esperanlistaj
renkonlighoj ekster niaj limoj. Sed la
"delegitaroj" plej ofle konsistis chu el
sola respondeca sekretario, au tien eniris ankau
unu-du moskvaj gravuloj. La konsisto de tre-tre
neofte sendataj turistaj grupoj estis rigore
kontrolala pere de certaj instancoj; ankau
SSOD-"kompetentuloj" faradis sian
elektadon. Pri la lastaj elokvente rakontas s-ino
Lidia Shanina, la lasta okupinto de la Posteno, en
"Moskva Gazclo" n-ro 1, 1992:
"...Dum mi laboris, mi
renkontis nenian diskriminadon... Kvankam se la honio
venadis al la gvidantaro de SSOD kaj kriachis,
skandalis, ion postulis (! MB), do
okazadis ke, kiam venis liaj dokumentoj por
ekslerlanda vojagho, oni prokrastis ilian aranghon
simple pro inciteco. Sed en tio, mi opinias, estas
ankau lia kulpo".
Tre elokventa estas la citajho.
Post ghi jam ajna leganto imagas, kiu konsistigis la
turistajn grupojn.
2. Pri akcepto de eksterlandaj
esperantistoj SSOD okupighis tre malvolonle, do;
vershajne, sufichos fingroj de miaj ambau manoj por
kalkuli chiujn akceptitojn dum jardeko. Interalie, mi
diru, ke la tiama prezidanto de UEA H. Tonkin*, kiu
la unua bonvenigis partoprenon de orieneuropaj
esperantistoj en agado de tiu internacia organizajho,
venis Sovetan Union (Leningradon) memstare en 1975.
SEJM-anoj venis al la Leningrada Domo de Amikeco, kie
li prelegis. Ili surbendigis lian prelegon kaj poste
publikigis raporton pri ghi en la organo de SEJM, la
informbulteno "Aktuale". Pro senpermesa
surbendigo kaj reklamado de tiu prelego la SEJM-anoj
estis grave riprochitaj de oficialaj instancoj, ankau
de la respondeca sekretario de E-komisiono.
Tiel nomataj "aldonaj"
numeroj de "Paco"! Estis ili sopire kaj
espere atendataj dum longaj jaroj, char la sola
bonkvalita nialanda eldonajho en Esperanto ili estis.
Kiam aperis la atendata "aldona" numero, ni
solene portadis ghin al chiuj lokaj oficialuloj,
dirante: "Jen, vidu, ankau en Moskvo aperas
revuo en Esperanto!". Tio foje efikis tre
pozitive, kaj ie oni ech permesis kurson de la lingvo
dank' al tiu montrado de la "aldonpaco".
Entute, dum la periodo, kiam funkciis SEJM
(1966-1979) aperis 2 (du) aldonaj numeroj de sovetia
"Paco". Amaso da artikoloj, rakontoj,
poemoj kaj fotajhoj, kolektitaj de moskvaj aktivuloj
por pluraj planataj "aldonpacoj", pereis en
SSOD.
Esperantlingvaj revuoj ne estis
aboneblaj pere de Tutsovetia gazetara abonservo dum
multaj jaroj. Do, la kvara grandioza tasko ne
ekzistis ghis mezo de la okdekaj. Ekde tiam, tamen,
respondeca sekretario devis distribui po kelkaj
abonoj al Esperanto-kluboj, kiuj ilin petegis. Pri
tiu distribuo li sendis al la kluboj-felichuloj
informan folieton. Tiu laboro vere estis farata.
Memkompreneble, ke tiom da okupoj
tutan tempon forprenis, do la tempon por Esperanto
respondecaj sekretarioj ne havis. Des pli por sovetiaj
esperantistoj. Pro tio, ke la lastaj tamen emis
venadi, telefonadi, skribadi, la
"postenuloj" kutime malshatis kaj la
lingvon kaj la "achulojn", uzantajn ghin.
Ne chiuj, certe, aktive elmontris sian malshaton; iuj
ech sentis devon helpi iom al la afero, kiu nutras.
En 1969 nia studenta E-klubo che Tula politeknika
instituto aljughis la jaran premion por la plej bona
amiko de la klubo al tiama respondeca sekretario
Anatolij Makovskij*. Li ricevis faman Tulan kukegon
pro tio, ke malavare sendadis al ni la periodajhojn
de socialismaj landoj ("Paco",
"Informoj el Vjetnamio", "Bulgara
esperantisto" ka), kiuj amasighis en la ejo de
SSOD, ricevataj ghuste por sovetiaj esperantistoj.
Kamarado Berjoza Anatolij
Vasiljevich*, sekretariighinta post kelkaj jaroj, ne
emis cedi al la sentoj, au, simple, ne havis tiujn.
Dum li, do, tuta literaturo en Esperanto, kiun
ricevadis Esperanto-komisiono, stokighis en la
subterejo de SSOD. Al mi persone li iam klarigis, ke
la "rubajhojn" (E-periodajhojn) li rajtas
nek dissendi, nek forjheti — mankas ordono!
Sendube, Anatolij Vasiljevich, tiom
bone instruita atendi kaj obei ordonojn, estus modela
respondeca sekretario por kia-ajn organizajho en
Soveta Unio. Altranga, onidire, komsomola gvidanto de
unu el sudokcidentaj respublikoj, li bonshancis
edzighi al moskvanino, do, ricevis valoran rajton
loghi en la chefurbo. Kaj la superaj moskvaj
instancoj devis trovi por li, kiel
"nomenklaturo"*, pli-malpli dignan
postenon, do ili "sidigis lin sur
Esperanton", kiel oni diras en tiaj rondoj. Mem
kamarado Berjoza, post kvina-sesa glaso shatis
konvinki la kundrinkintojn, ke li estas kolonelo de
shtata sekureco, kaj havas specialan mision rilate
Esperanton kaj esperantistojn. Kiel modela oficisto,
Anatolij Vasiljevich akurate plenumadis la ordonojn
de "supro", alies petojn, plendojn,
admonojn neglektante. La tri chefaj ordonoj, — ne
permesi, ne propagandi, ne allasi, — jen estis lia
misio.
Kun tiu misio, kun konvena ordono,
sed absolute sen posedo de la lingvo, sen ia imago
pri la movado, sola (!) li oficvojaghis al UK en
Greklandon. Kaj tiom kuraghan homon decidis moketi ia
revuo "Esperanto" — kia arogo! Ricevinte
tradukon de la artikoleto, Anatolij Vasiljevich kuris
al sia estro kaj raportis pri la "Vica atako de
monda imperiismo kontrau nia shtato". La estro
esprimis al la suferinto profundan kompaton kaj k-do
Berjoza ekvojaghis kun la sama sukceso al UK-oj en
Rejkjavik, Varna, Luzern, Stockholm, Brasilia...
Sed estu mi justa, — en 1978 en
Varna, Anatolij Vasiljevich jam posedis la lingvon
dignanivele — mi atestas. Kiam iu koreano demandis
lin, kie trovighas necesejo, k-do Berjoza respondis: "Tam"*
— kaj montris per la fingro...
Kiam en 1979 la supro donacis al
esperantistaro la Asocion de Sovetiaj Esperantistoj
(ASE), "tute hazarde", kaj
"plendemokratie" respondeca sekretario de
ASE ighis la sama kamarado Berjoza. Kaj unu el liaj
gloragoj en tiu chi "nova" posteno estis
jena.
Somere de 1980 li venis por du
tagoj al SEJT en Ivanovo. La mastroj kaj organizantoj
de la tendaro afable renkontis la altrangan
inspektoron. La lasta promenis, chion rigardis,
tagmanghis, kapjesis... Vespere li dum drinkado kun
estro de la turismejo, gastiganta la tendaron,
malkashis al tiu bonkora eksoficiro teruran sekreton.
La tendaron organizis, — rakontis Anatolij
Vasiljevich, — ne esperantistoj, ne simpla
junularo, sed cionistoj! En via turismejo estas
preparata cionista komploto! — timigis li la
gapantan mastron. Matene kamarado Berjoza forveturis
pace, akompanata de la organizantoj sen ajna
suspekto. Sed poste tro multajn fortojn devis ili
elspezi por rekonvinki la mastron, kiu jam estis
preta peti helpon de milico kaj dispeli la
lendaron... La plej longatempa "sidanto sur
Esperanto", senrespondeca "respondeca
sekretario" kamarado Berjoza tiom famighis pro
siaj "legendaj" agoj, ke estis ech
prikantita de kelkaj samideanoj. Do, eble, li eslis
elstara persono por tiu chi posteno, lauga por tiu
stagna epoko, chu ne? Tamen, tamen...
Estis jam alia epoko, estis augusto
1990. En Istambulo, kien ni venis private por
koncerti dum la konferenco de "Monda
Turismo", en kafejo ni ekbabilis ruslingve. Kaj
tuj ghoje aliris nin du sufiche junaj viroj,
kortushitaj, ke fin-fine trovis samlandanojn.
Evidentighis, ke ili, oficistoj de SSOD, nenion
anlaue audintaj pri Esperanto, estis subite senditaj
oficvojaghe (senpage — do ne rifuzis) al la sama
konferenco, kiel reprezentantoj de sovetiaj
esperantistoj. La kompatindaj knaboj havis rean
bileton por kvin tagoj poste, do, ili devis shviti en
varmega Turkio, tute ne komprenante la celon de sia
veno tien chi.
Kaj liam mi certighis, ke tiun
miraklan vivkapablon de la shtata burokratia sistemo
rompos nek "perestrojko", nek la
"novaj demokratoj", ech ne diablo mem.
Bedaurinde la du pasintaj jaroj nur profundigis mian
certecon. Sed pri tio ni parolu alifoje, chu ne?
Jam, kiam mi estighos
Tute laca, tre kaduka, —
Tiam iam okupighos
Nure pri labor' traduka.
Kiam haroj perdos denson,
Montros grizon surtempian,
Tiam chiun fremdan penson
Mi tradukos, kvazau mian.La propra opinio
Estingighos sinofere,
Kaj degelos mia mio
Ech surpapere.
Jam, kiam mi kutimos
En la plato serchi fundon,
Volnevole ekestimos
Shtelon, flaton, monabundon,
Kiam nur iama gloro
Inercie antaukuros,
Mi en iu trista horo
Mian gorghon, certe, shnuros.
Se donos tian sorton
Mia morna vivovojo, —
Mi preferas ghojan morton
Al la morta ghojo.
Jam, kiam dum izolo
Mornaj pensoj min sieghos,
Tiam iam mi en folo
La amikojn forajn preghos.
Ja hela rememoro
Tiam tushos min ekstaze —
Doloreto, ne doloro,
Kvazau vangon vundis raze.
Se la esto jam ne festo,
Nur la griza emocio, —
Mia fora ul' favora
Savu min de tio.
Ree nin post someraj
vantoj
Trankviligas la trist' autuna.
Ree en oksikokaj vangoj
Respegulas sin oro suna.
Estis multaj ideoj belaj
Dum tendara diskut' audaca,
Sed la lando de verdaj steloj
Nun solvighis en vivo paca.
En la mond' akurata
Chiu havas la lokon:
Seghon — la advokato,
Tekon — la diplomato,
Amon — chiu amato, —
Havas mi oksikokon.
Revoj, revoj — vi,
sapvezikoj —
Kreve krakas en vivo kruda.
Ofte inter la kapoj brikaj
Cedas ni al la ver' apuda.
Tiu fughis, disrevighinta,
Tiu mortis pro koratako,
Tiu ion atingis pro la
Chiopova "haroza brako".
Ne al pompa jubeo
Preghas povra ermito.
Jes, ni strebas al kreo,
Sed la vica ideo
Vane staras kun veo
Antau pordo fermita.
Mi en marchoj trankvilon
serchas,
Oksikoko, la amo mia, —
Post senvenkaj bataloj, certe,
Savos min ghia sorch' magia.
Se dum la rikoltado shvita
Mi alvokon au mokon audas,
Tenas min la afer' profita, —
Ne kverelas mi, ne aplaudas.
Vi komprenu, amiko,
Mi ja audas la vokon,
Sed afero komplika —
Opinio publika,
Kaj mi estas laika —
Havas mi oksikokon.
|