3,2.
Kritikoj pri la alfabeto kaj sonoj
3.2.1. "La
supersignitaj literoj (c^, g^, h^, j^, s^, u^)
estigas malfacilajhojn al la presistoj"
(Ronai).
* * *
Fakte tiaj literoj ne ekzistas en
komunaj presejoj. Tamen la esperantaj presejoj
ekzistantaj en la mondo garantiadas, ofte kun alta
nivelo de presarto, la publikigadon de libroj,
gazetoj, revuoj kaj chiuspecaj presajhoj en la
Internacia Lingvo.
Cetere estas memorinda la formulo
de la karmemora brazila esperantisto Ismael Gomes
Braga: "La presistoj devas servi al la lingvo,
kaj ne la lingvo servi al la presistoj. "
* * *
3.2.2. "La
supersignitaj literoj malhelpas la rekonon de la
intemaclaj radikoj, kaj bremsas la rapidan
skribadon" (Bodmer).
Jen kelkaj vortoj komencighantaj
per supersignitaj konsonantoj: chesi, ghemelo,
ghentila, hhirurgio, jhumalo, shtato. Chu
necesas speciala peno, ekz. al la portugal-lingvanoj,
por ke ili rekonu siajn naciajn vortojn cessar,
gemeo, gentil, cirurgia, jornal, estado
(devenintaj respective de cessare, geminu,
gentile, kheirurgia, diurnale, statu)?
Aliflanke chu ne estas pli rapide
kaj logike skribi "c^evalo", ol
"chevalo"? au "g^ermo", ol
"ghermo", anstatauigante digramon per
unusola litero?
* * *
3.2.3.
"La adopto de "u^" (kun renversita
duoncirklo) kaj "j", por indiki
respektive la duonvokalojn "u" kaj
"i", kontraustaras la kutimon de la plimulto
de la lingvoj" (Ronai).
U^, kun renversita
duoncirklo, kaj "j" (kiu
havas la valoron de mallonga i)
estas necesaj en fonetika ortografio, kia estas la
esperanta, por indiki la duonvokalon, t. e. la
elementon pli malfortan de diftongo. Char en Esperanto
chiuj plursilabaj vortoj estas akcentitaj en la
antaulasta silabo, la klara indiko de la duonvokaloj
prezentas la avantaghon eviti misprononcojn.
* * *
3.2.4. " H kaj h
respondas al sonoj malfacile prononceblaj,
samkiel sc kaj nkc" (Bodmer).
Vere h ne
prezentas malfacilajhon: ghi reprezentas sonon similan
al tiu, kiun ni faras blovante en la manojn, por ilin
varmigi.
Male h^, cetere
tre malofta, respondas sendube al malfacila sono, kaj
Esperanto, kiel vivanta lingvo, prezentas la
tendencon anstatauigi ghin per k.
Tiel, ekz., flanke de hhaoso, hhemio
kaj hhirurgio, ekzistas kaoso,
kemio kaj kirurgio.
Sc (ekz. disciplino)
estas ankau malfacila, sed kompense tre malofta.
Pri la grupo nkc,
aperanta ekz. en funkcio, oni povas
diri, ke ghi ne estas pli malfacila, ol en la latina functio,
la franca fonction au la angla function.
* * *
3.2.5. "La konstanta
ripetado de la finajhoj -oj, -aj, -ojn, -ajn kaj de
kelkaj tre komunaj vortoj lacigas la bushon kaj la
orelojn."
La konstanta ripetado de sonoj
estas malagrabla en chluj idiomoj. En la portugala,
estas tre facile ripeti la sonon ao (aun)
kiel ekz.: Pedimos-Ihe antorizacao para a
realizacao de uma reuniao em que se tratarao os
seguintus assuntos... (Ni petas al vi
permeson efektivigi kunvenon en kiu oni pritraktos la
jenajn aferojn...).
Certe oni evitas tion facile,
uzante sinonimojn au allajn vortkonstruojn: Pedimos-Ihe
licenca para realizar uma reuniao, a fim de tratar-se
dos seguintes assuntos...
La samo okazas al Esperanto: ni
povas en ghi eviti la ripetadon de -ojn, -ajn
samkiel de tre komunaj vortoj kiel: estas,
kiu, tiu chi ktp. Iom da atento kaj bona
volo plibonigas la stilon kaj silentigas la kritikon.