1.3. Kelkaj
atingoj de la Esperanto-movado
a. La unua
intershtata rekono de Esperanto kiel uzata lingvo
okazis la 20-an de Septembro 1924, kiam la ghenerala
kunveno de la Ligo de Nacioj adoptis unuanime la
jenan rezolucion:
"La ghenerala kunveno
de la Ligo de Nacioj rekomendas, ke la shtatoj,
membroj de la Ligo, konsentu al Esperanto la traktadon
kaj tarifojn de lingvo "klara" en
telegrafaj kaj radiotelegrafaj interrilatoj, kiel
praktika helpa lingvo de la internaciaj
interkomunikoj flanke de la naciaj lingvoj uzataj,
kaj atentigas je tiu celo la organizon pri komunikado
kaj transito."
Obee al tiu rezolucio, la
Universala Telegrafa Unio (*), en sia
tutmonda konferenco en Parizo je Septembro 1925,
revizis sian regularon, permesante la uzadon de
Esperanto lau la artikolo 7.° paragrafo 3-a.
b. La unua
intershtata rekono de la eduka, scienca kaj kultura
valoro de Esperanto okazis la 10-an de Decembro 1954,
kiam la Ghenerala Konferenco de UNESKO en Montevideo
adoptis la jenan rezolucion:
"La Ghenerala Konferenco,
diskutinte la Raporton de la Ghenerala Direktoro pri
la Internacia Peticio favora al Esperanto;
Notas la rezultojn
atingitajn per Esperanto sur la kampo de la internaciaj
intelektaj intershanghoj kaj por la proksimigo de la
popoloj de la mondo;
Rekonas, ke tiuj rezultoj
respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko;
Notas, ke pluraj
Shtatoj-Membroj informis pri sia preteco enkonduki au
ampleksigi la instruadon de Esperanto en siaj
lernejoj au superaj edukaj institucioj, kaj petas
tiujn Shtatojn-Membrojn informadi la Gheneralan
Direktoron pri la rezultoj atingitaj sur tiu kampo;
Komisias la Gheneralan
Direktoron sekvi la kurantan evoluon en la uzado de
Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo, kaj
tiucele kunlabori kun Universala Esperanto-Asocio en
aferoj koncernantaj ambau organizajhojn."
Por klarigi tiun rezolucion, jen
kelkaj celoj kaj idealoj de UNESKO: defendo de la
paco per pli bona komprenigho inter la popoloj kaj
per la respektado de la homaj rajtoj; disvastigo de
la kulturo kaj edukado; intelekta kaj morala
solidareco de la homaro; intershangho de ideoj, scioj
kaj personoj; internacia kooperado sur la kampoj de
edukado, scienco kaj kulturo; venkado de
malfacilajhoj, kiujn kreas la diverseco de lingvoj;
antauenigo de edukado al monda civitaneco; diskonigo
de klasikaj kaj nuntempaj verkoj per tradukoj;
diskonigo de sciencaj scioj; normigo de teknikaj
terminologioj; faciligo de libera disvastigo de ideoj
skribe, parole kaj bilde...
c. La 8-an de
Decembro 1954 la Ghenerala Konferenco de UNESKO en
Montevideo aprobis konsultajn rilatojn inter UNESKO
kaj UEA. Tio donas al chi lasta la rajton "esti
konsultata en chiuj aferoj koncernantaj la kompetentecon
kaj sferon de aktiveco de UEA. Praktike tio signifas
la rajton doni sian opinion pri chio, kio koncernas
la lingvan demandon en internaciaj rilatoj. Siavice,
asocio kun konsultaj aranghoj devas interalie helpi
lau siaj eblecoj la efektivigon de la programo de
UNESKO..." (**)
Por reliefigi la situacion de UEA
che UNESKO oni konsideru, ke el la 2688 neregistaraj
internaciaj organizajhoj ekzistantaj lau la Jarlibro
de Internaciaj Organizajhoj (1973), 34 havas
konsultajn rilatojn en kategorio A, t. e. de
interkonsiligho kaj asociigho kun UNESKO; 158, inter
kiuj UEA, havas konsultajn rilatojn en kategorio B,
t. e. de reciproka informado kaj interkonsiligho; 144
trovighas en la kategorio C (nur reciproka
informado); kaj la aliaj 2352 havas neniajn rilatojn
kun UNESKO.
ch. "La
Plenuma Komitato de UNESKO decidis, ke la centjara
datreveno de la naskigho de Zamenhof estu oficiale
celebrata en 1960. Konforme al tiu decido, la aganta
Ghenerala Direktoro de UNESKO, s-ro Rene Maheu,
sendis al chiuj registaroj kaj al chiuj neregistaraj
organizajhoj leteron CL/1406 de la 15-a de Februaro
1960, kies chefa parto tekstas:
"TEMO: MEMORIGO DE
DATREVENOJ DE GRANDAJ PERSONECOJ
Sinjoro.
Mi havas la honoron altiri
vian atenton al la Decido akceptita de la Plenuma
Komitato dum ghia 55-a (55 EX-Decisions 4.4) koncerne
la memorigion de datrevenoj de grandaj personecoj en
1960.
La nomoj selektitaj per la
Decido de la Komitato estas: ... D-ro Lazaro Ludoviko
Zamenhof, polo, iniciatoro de Esperanto, naskita en
1859.
Konforme mi havas la honoron
inviti Vian Registaron partopreni en la memorigo de
tiuj chi datrevenoj en kiu ajn maniero ghi opinias
oportuna".
(*) Ekde 1932 Unio
Internacia de Telekomunikado.
(**) El
artikolo de prof. Ivo
Lapenna, publikigita en la revuo
"Esperanto", Februaro 1955.