30. LABOREMO KAJ MALDILIGENTO

luj difinoj diras ke la laboro kreis la homon. Nur ekde kiam li komencis uzi siajn manojn li ekdistingighis de la simiobestoj. Chiukaze la laboro havas esencan gravecon por la homo. La laboro anstatauigis la batalemon kiu estis la esenco de la besto. La bestoj devas chasi.por vivi, ili devas kapti predojn. La homo povas per laboro akiri necesajhojn por la vivo. La laboro vere estas karakterizo nur de homa specio, ghi estas ties esenca trajto. Ju pli iu estas neracia, instinktema, des pli lin karakterizas la mallaboremo. Homoj malpli raciaj estas koleremaj, batalemaj kaj mallaboremaj. Ili kondutas chefe kiel bestoj. Kiam tia homo havas ian bezonon, ekz. malsaton, li pretas batali, detruadi, nur por gajni la necesan manghon. Post kiam li satmanghis, li emas dormi kaj pigri. Komparu tion ekz. kun iu lupo. Malsata, ghi sovaghe atakemas, sata ghi maldiligente dormas. Homo racia (homo sapiens) havas konscion kaj scion ke se li konstante laboros, li kreos manghajhojn kaj chiujn aliajn necesajhojn en suficha kvanto tiel ke li ne devos chasi kaj batali. Simile kondutas ech kompletaj triboj au popoloj. En nesufiche evoluintaj (pro kio ankau nesufiche konsciaj) popoloj regas la leghoj de batalado. En balkanaj landoj grandparte ankorau nun oni instruas virajn infanojn por esti batalantoj, soldatoj, kuraghuloj pretaj oferi la vivon por la popolo, por la patrujo. Kaj la historio de tiuj popoloj montras ke ili daure vivis inter militoj kaj nenionfarado. Dum la tempo de milito oni maksimume strechas chiujn siajn fortojn kaj povojn. Se oni venkas oni volas ripozi kaj nenion fari ekspluatante la venkitojn au la proprajn subajn popoltavolojn. Post certa tempo la nenionlaboro de la gvidantoj kondukas al komplikajhoj kiuj denove kauzas militon.

Aliflanke la japanoj estas bona ekzemplo por evolua, pli homa vivkompreno. Ghis la dudeka jarcento ili estis same subevoluintaj kaj batalemis. Sed post la dua mondmilito ili komprenis la valoron de la laboro kaj nun ili estas unu el la gvidaj popoloj de la mondo.

Individue tre gravas chu vi okupighas pri laboro kiu vin kontentigas, au kiun vi malshatas. Chiu homo havas iun internan emon, preferon, shatokupon. luj denaske shategas teknikajn agadojn, prizorgon de mashinoj, aparatoj, dum aliaj malemas al tio, sed shategas aktivadojn rilatantaj la homojn kaj la socion. Nuntempe en la altorganizita teknologio, la laboroj estas tre specialigitaj kaj chiu homo devas specialighi nur por unu laborspeco. Se li elektas tion kion li malshatas, la laboro prezentos por li psikan premon. Karl Marx nomis tion fremdigo de la homo far la laboro. Feliche, en la nova, alte evoluinta socio chiu laboro postulas altan edukon kaj multajn sciojn. Dum la periodo de lernado plej multaj infanoj havas tempon por kompreni siajn preferojn kaj trovi siajn motivojn kaj idealojn kiuj decidigos ilin pri la laborspeco je kiu ili specialighu. Ju pli evoluinta la lando, des pli granda procento da homoj laboras en fakoj kiujn ili shatas, kiuj faras el ili homojn kontentajn, homojn kiuj en la laboro ne trovas nur sian vivsekurecon (monon por la vivo), sed ankau la eblecon konfirmi siajn proprajn kvalitojn, ghui en la rezultoj de sia laboro. Ju malpli evoluinta la lando, des pli granda procento da homoj kiuj devas labori tion kion oni trudas al ili - kaj nature, tiuj ne trovos plezuron en la laboro.

Tiu problemo de alienigho (fremdigho) de la laboro estas solvata unuflanke per la lemeja sistemo kaj aliflanke per diversaj formoj de memadministrado de la laboristoj en la firmaoj. Homoj kiuj ne laboras nur pro sia salajro, sed estas ankau kunposedantoj havantaj akciojn, shatas la progreson de sia entrepreno kaj plezure laboras en ghi por mem kontribui al ghia prospero. Tiuj kiuj laboras nur en kampoj neshatataj kaj ankau ne partoprenas en la kunadministrado, restas nur laborprenantoj, laboras sen entuziasmo, malmulte kontribuas al la entrepreno kaj mem psike suferas.

En la landoj kie la laboro farighis centra homa aktivado, alte teknologie evoluintaj landoj, la homoj miras pri tiuj aliaj landoj kie oni klopodas eviti la laboron. Foje japano diris al mi: "Vi, balkananoj, ne scias entute kia plezurego estas la laboro." La japanoj vershajne troigas, la laboro farighis ilia drogo. Ili farighis dependuloj de ghi. Aliflanke, balkananoj laudas sin per la eldiro: "Oni ne povas pagi min tiom malmulte, kiom malmulte mi povas labori." La balkana pensmaniero estas ke plej multe oni ghuas kiam oni ne laboras, kiam oni pigras. Kaj ili miras pri la japanoj kiuj ne scias ghui en la neniofarado. Ankau ili troigas. La neniolaboro ne povas esti plezura, same kiel ne la trolaboro.