The Nightingale

by   Hans Christian Andersen

La najtingalo

de   Hans Christian Andersen

“Do you remember this?” “Do you recollect that?” they asked one after another, thus bringing to his remembrance circumstances that made the perspiration stand on his brow.

“I know nothing about it,” said the emperor. “Music! music!” he cried; “the large Chinese drum! that I may not hear what they say.”

But they still went on, and Death nodded like a Chinaman to all they said.

“Music! music!” shouted the emperor. “You little precious golden bird, sing, pray sing! I have given you gold and costly presents; I have even hung my golden slipper round your neck. Sing! sing!”

But the bird remained silent. There was no one to wind it up, and therefore it could not sing a note. Death continued to stare at the emperor with his cold, hollow eyes, and the room was fearfully still.

Suddenly there came through the open window the sound of sweet music. Outside, on the bough of a tree, sat the living nightingale. She had heard of the emperor's illness, and was therefore come to sing to him of hope and trust. And as she sung, the shadows grew paler and paler; the blood in the emperor's veins flowed more rapidly, and gave life to his weak limbs; and even Death himself listened, and said, “Go on, little nightingale, go on.”

“Then will you give me the beautiful golden sword and that rich banner? and will you give me the emperor's crown?” said the bird.

So Death gave up each of these treasures for a song; and the nightingale continued her singing. She sung of the quiet churchyard, where the white roses grow, where the elder-tree wafts its perfume on the breeze, and the fresh, sweet grass is moistened by the mourners' tears. Then Death longed to go and see his garden, and floated out through the window in the form of a cold, white mist.

“Thanks, thanks, you heavenly little bird. I know you well. I banished you from my kingdom once, and yet you have charmed away the evil faces from my bed, and banished Death from my heart, with your sweet song. How can I reward you?”

“You have already rewarded me,” said the nightingale. “I shall never forget that I drew tears from your eyes the first time I sang to you. These are the jewels that rejoice a singer's heart. But now sleep, and grow strong and well again. I will sing to you again.”

And as she sung, the emperor fell into a sweet sleep; and how mild and refreshing that slumber was!

When he awoke, strengthened and restored, the sun shone brightly through the window; but not one of his servants had returned– they all believed he was dead; only the nightingale still sat beside him, and sang.

“You must always remain with me,” said the emperor. “You shall sing only when it pleases you; and I will break the artificial bird into a thousand pieces.”

“No; do not do that,” replied the nightingale; “the bird did very well as long as it could. Keep it here still. I cannot live in the palace, and build my nest; but let me come when I like. I will sit on a bough outside your window, in the evening, and sing to you, so that you may be happy, and have thoughts full of joy. I will sing to you of those who are happy, and those who suffer; of the good and the evil, who are hidden around you. The little singing bird flies far from you and your court to the home of the fisherman and the peasant's cot. I love your heart better than your crown; and yet something holy lingers round that also. I will come, I will sing to you; but you must promise me one thing.”

“Everything,” said the emperor, who, having dressed himself in his imperial robes, stood with the hand that held the heavy golden sword pressed to his heart.

“I only ask one thing,” she replied; “let no one know that you have a little bird who tells you everything. It will be best to conceal it.”

So saying, the nightingale flew away.

The servants now came in to look after the dead emperor; when, lo! there he stood, and, to their astonishment, said, “Good morning.”

“Chu vi memoras chi tion?” murmuretis unu post alia. “Chu vi memoras chi tion?” Kaj ili rakontis al li tiom multe, ke la shvito fluis de lia frunto.

“Tion mi neniam sciis,” ghemis la imperiestro.

Al li farighis tiel malfacile, tiel timige, ke li ekkriis:

- Muzikon! Muzikon chi tien! Batu en grandan hhinan tamburon! Mi ne volas vidi kaj audi ilin!

Sed la timigaj vochoj ne chesis, kaj la morto, kvazau malnova hhino, balancis la kapon che chiu ilia vorto.

- Muzikon chi tien, muzikon! - ankorau pli laute ekkriis la imperiestro. - “Vi, charma ora birdeto, kantu do, kantu! Mi donis al vi oron kaj juvelojn, mi ech pendigis chirkau via kolo mian oran pantoflon, kantu do, kantu!”

Sed la birdo silentis, char estis neniu, por ghin strechtordi, kaj sen tio ghi ne kantis. Sed la morto daurigis rigardi lin per siaj grandaj malplenaj okulkavoj, kaj chirkaue estis tiel silente, tiel terure silente.

Sed jen subite, ghuste apud la fenestro, eksonis plej bela kantado. Ghi venis de la malgranda viva najtingalo, kiu sidis ekstere sur brancho. Ghi audis pri la mizero de sia imperiestro, kaj tial ghi venis por kanti al li konsolon kaj esperon. Kaj dum ghi kantis, la fantomoj pli kaj pli palighis, chiam pli rapide pulsis la sango en la malforta korpo de la imperiestro, kaj ech la morto mem auskultis kaj diris: “Daurigu, najtingaleto, daurigu!”

“Jes, se vi donos al mi la belegan oran glavon, se vi donos al mi la richan standardon kaj la kronon de la imperiestro!”

Kaj la morto donis chiujn multekostajhojn, po unu por chiu kanto kaj la najtingalo estis senlaca en sia kantado. Ghi kantis pri la silenta tombejo, kie kreskas la blankaj rozoj, kie odoras la siringo, kaj kie la fresha herbo estas malsekigata de la larmoj de la postvivantoj. Tiam la morto eksopiris pri sia ghardeno, kaj kiel malvarma blanka nebulo ghi elflugis tra la fenestro.

“Mi dankas, mi dankas!” diris la imperiestro; “vi, chiela birdeto, mi bone vin konas! Vin mi ekzilis el mia lando kaj regno, kaj tamen vi forkantis de mia lito la malbonojn, vi forpelis la morton de mia koro! Kiel mi povas vin rekompenci?”

“Vi min rekompencis!” diris la najtingalo; “larmojn elvershis viaj okuloj, kiam mi la unuan fojon kantis antau vi; tion mi neniam forgesos al vi, tio estas la juveloj, kiuj estas agrablaj al la koro de kantanto. Sed dormu nun, farigu fresha kaj sana! Mi kantos kaj endormigos vin.”

Ghi kantis; kaj la imperiestro dolche endormighis; kvieta kaj bonfara estis la dormo.

La radioj de la suno tra la fenestro falis sur lin, kiam li, refortigita kaj sana, vekighis. Ankorau neniu el liaj servistoj revenis, char ili pensis, ke li jam ne vivas, sed la najtingalo ankorau tie sidis kaj kantis.

“Por chiam vi devas resti che mi!” diris la imperiestro; “vi kantos nur tiam, kiam vi volos, kaj la artefaritan birdon mi disbatos je mil pecoj.”

“Ne faru chi tion!” diris la najtingalo; “la bonon, kiun ghi povis fari, ghi ja faris; konservu ghin, kiel antaue! Mi ne povas loghi en kastelo, sed permesu al mi venadi, kiam mi mem havos la deziron. Tiam mi vespere sidos tie sur la brancho apud la fenestro, kaj mi kantos al vi, por ke vi farighu gaja, sed samtempe ankau meditema. Mi kantos pri la felichuloj kaj pri tiuj, kiuj suferas; mi kantos pri la bono kaj malbono kiu estas kashata antau vi. La malgranda birdeto flugas malproksime, al la malricha fiskaptisto, al la tegmento de la kampulo, al chiu, kiu estas malproksima de vi kaj de via kortego. Vian koron mi amas pli ol vian kronon, kaj tamen la krono havas en si ion de la odoro de sankteco. Mi venados, mi, kantados al vi! Sed unu aferon vi devas promesi al mi!”

“Chion!” diris la imperiestro, kaj li staris en siaj imperiestraj vestoj, kiujn li mem surmetis sur sin, kaj la glavon, kiu estis peza de oro, li almetis al sia koro.

“Pri unu afero mi vin petas! Rakontu al neniu, ke vi havas birdeton, kiu chion diras al vi, tiam chio iros ankorau pli bone!”

Kaj la najtingalo forflugis.

La servistoj envenis, por rigardi la mortintan imperiestron.... Surprizite ili haltis, kaj la imperiestro diris al ili: “Bonan tagon!”