Perfektaj kaj imperfektaj verboj

Kiel vi scias, Esperantaj verboj dividighas je du grupoj: transitivaj kaj
netransitivaj. Se ni aldonas al transitiva verbo sufikson -igh-, ni ricevas
verbon netransitivan (senti-sentighi). Se ni aldonas al netransitiva verbo
sufikson -ig-, ni ricevas verbon transitivan (fali-faligi). Oni ne povas
anticipe scii, chu iu verbo estas transitiva au ne; tial kutime vortaro
indikas tion. Eble, tia disdivido shajnas komplika por iuj komencantoj, sed
ghi estas reala fakto, kiun necesas agnoski kaj lerni.

Tute simile, Esperantaj verboj estas divideblaj je du aliaj grupoj: verboj
perfektaj kaj verboj imperfektaj. Perfekta verbo signifas momentan au
finitan agon. Ekzemple: acheti, diri, fali, inviti, morti, pardoni, ripeti,
shteli, veni ktp... Imperfekta verbo signifas dauran au nefinitan agon.
Ekzemple: ami, bruli, havi, labori, plachi, timi, veturi...

Se ni aldonas al perfekta verbo sufikson -ad-, ni ricevas verbon
imperfektan, kiu signifas la saman agon, sed longdauran au plurfojan
(achetadi - longe au plurfoje acheti, ktp). Se ni aldonas al imperfekta
verbo prefikson ek-, ni ricevas verbon perfektan, t.e. rapidan kaj finitan
au (tre ofte) komencon de tiu ago (ekami - "fali en amon", ktp).

Ne chiuj E-gramatikistoj agnoskas divideblon de Esperantaj verboj je
perfektaj kaj imperfektaj, kaj indiko pri (im)perfekteco ne trovighas en
vortaroj. Sed ghi estas fakto.

Shajnas, ke la disputo pri -ata-ita devenas de neagnosko de tiu fakto, ke
Esperantaj verboj estas _diversaj_. Iuj (perfektaj) signifas finitan,
plenumitan agon, aliaj (imperfektaj) signifas nefinitan, plenumatan agon.
Tial ankau komplikaj formoj de diversaj verboj en pasivo aspektas diverse:
mi kaptis papilion = mi estAS kaptINTa papilion = la papilio estAS kaptITa;
li amis junulinon = li estIS amANTa junulinon = la junulino estIS amATa.
mi kaptadis papilion = mi estIS kaptANTa papilion = la papilio estIS
kaptATa; li ekamis junulinon = li estAS ekamINTa junulinon = la junulino
estAS ekamITa.

Entute, chiuj Esperantaj vortoj estas divideblaj je kvar grupoj, kiuj formas
belan dialektikan sistemon.
1-a grupo: transitivaj perfektaj, kiuj signifas EKIGON;
2-a grupo: transitivaj imperfektaj, kiuj signifas IGADON;
3-a grupo: netransitivaj perfektaj, kiuj signifas EKIGHON;
4-a grupo: netransitivaj imperfektaj, kiuj signifas IGHADON.
Aldonante au forigante la afiksojn EK-, -AD-, -IG- kaj -IGH-, oni povas movi
verbojn el unu grupo en alian, kio faras Esperantan verb-faradon unike
logika kaj richa. (15.09.99)

N.G.

Ãëàâíàÿ ñòðàíèöà

Î ÂÑÅÎÁÙÅÌ ßÇÛÊÅPRI TUTKOMUNA LINGVO
Î ÐÓÑÑÊÎÌ ßÇÛÊÅPRI RUSA LINGVO
ÎÁ ÀÍÃËÈÉÑÊÎÌ ßÇÛÊÅPRI ANGLA LINGVO
Î ÄÐÓÃÈÕ ÍÀÖÈÎÍÀËÜÍÛÕ ßÇÛÊÀÕPRI ALIAJ NACIAJ LINGVOJ
ÁÎÐÜÁÀ ßÇÛÊÎÂBATALO DE LINGVOJ
ÑÒÀÒÜÈ ÎÁ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎARTIKOLOJ PRI ESPERANTO
Î "ÊÎÍÊÓÐÅÍÒÀÕ" ÝÑÏÅÐÀÍÒÎPRI "KONKURENTOJ" DE ESPERANTO
ÓÐÎÊÈ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎLECIONOJ DE ESPERANTO
ÊÎÍÑÓËÜÒÀÖÈÈ ÏÐÅÏÎÄÀÂÀÒÅËÅÉ ÝÑÏ.KONSULTOJ DE E-INSTRUISTOJ
ÝÑÏÅÐÀÍÒÎËÎÃÈß È ÈÍÒÅÐËÈÍÃÂÈÑÒÈÊÀESPERANTOLOGIO KAJ INTERLINGVISTIKO
ÏÅÐÅÂÎÄ ÍÀ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎ ÒÐÓÄÍÛÕ ÔÐÀÇTRADUKO DE MALSIMPLAJ FRAZOJ
ÏÅÐÅÂÎÄÛ ÐÀÇÍÛÕ ÏÐÎÈÇÂÅÄÅÍÈÉTRADUKOJ DE DIVERSAJ VERKOJ
ÔÐÀÇÅÎËÎÃÈß ÝÑÏÅÐÀÍÒÎFRAZEOLOGIO DE ESPERANTO
ÐÅ×È, ÑÒÀÒÜÈ Ë.ÇÀÌÅÍÃÎÔÀ È Î ÍÅÌVERKOJ DE ZAMENHOF KAJ PRI LI
ÄÂÈÆÅÍÈß, ÁËÈÇÊÈÅ ÝÑÏÅÐÀÍÒÈÇÌÓPROKSIMAJ MOVADOJ
ÂÛÄÀÞÙÈÅÑß ËÈ×ÍÎÑÒÈ È ÝÑÏÅÐÀÍÒÎELSTARAJ PERSONOJ KAJ ESPERANTO
Î ÂÛÄÀÞÙÈÕÑß ÝÑÏÅÐÀÍÒÈÑÒÀÕPRI ELSTARAJ ESPERANTISTOJ
ÈÇ ÈÑÒÎÐÈÈ ÐÎÑÑÈÉÑÊÎÃÎ ÝÑÏ. ÄÂÈÆÅÍÈßEL HISTORIO DE RUSIA E-MOVADO
×ÒÎ ÏÈØÓÒ ÎÁ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎKION ONI SKRIBAS PRI ESPERANTO
ÝÑÏÅÐÀÍÒÎ Â ËÈÒÅÐÀÒÓÐÅESPERANTO EN LITERATURO
ÏÎ×ÅÌÓ ÝÑÏ.ÄÂÈÆÅÍÈÅ ÍÅ ÏÐÎÃÐÅÑÑÈÐÓÅÒKIAL E-MOVADO NE PROGRESAS
ÞÌÎÐ ÎÁ È ÍÀ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎHUMURO PRI KAJ EN ESPERANTO
ÝÑÏÅÐÀÍÒÎ - ÄÅÒßÌESPERANTO POR INFANOJ
ÐÀÇÍÎÅDIVERSAJHOJ
ÈÍÒÅÐÅÑÍÎÅINTERESAJHOJ
ËÈ×ÍÎÅPERSONAJHOJ
ÀÍÊÅÒÀ/ ÎÒÂÅÒÛ ÍÀ ÀÍÊÅÒÓDEMANDARO / RESPONDARO
ÏÎËÅÇÍÛÅ ÑÑÛËÊÈUTILAJ LIGILOJ
IN ENGLISHPAGHOJ EN ANGLA LINGVO
ÑÒÐÀÍÈÖÛ ÍÀ ÝÑÏÅÐÀÍÒÎPAGHOJ TUTE EN ESPERANTO
ÍÀØÀ ÁÈÁËÈÎÒÅÊÀNIA BIBLIOTEKO


© Âñå ïðàâà çàùèùåíû. Ïðè ëþáîì èñïîëüçîâàíèè ìàòåðèàëîâ ññûëêà íà ñàéò miresperanto.com îáÿçàòåëüíà! ÎÁÐÀÒÍÀß ÑÂßÇÜ