Математические выражения на эсперанто.

Вероятно имеет смысл продемонстрировать, как выражаются разнообразные
математические отношения.
2+2=4љ -љ du kaj du faras kvar; du plus du estas kvar
5-2=3љ -љ kvin minus du faras tri
13*11=143љ - dektrioble dek unu estas cent kvardek tri; dek tri
multiplikite per dek unu faras cent kvardek tri;
dek tri oble dek unu egalas al cent kvardek tri
7:2=3,5љљљ - sep dividite per du faras tri komo kvin
(обратите внимание - в эсперанто для отделения целой части от
дробной используется не точка (как в некоторых странах), а запятая. Точка
разделяет разряды в крупных числах.
46,987 - kvardek ses komo nau ok sep (а не komo naucent okdek sep!)
5^3 = 125љ - (пять в кубе) kvin je la tria/kuba potenco faras cent dudek
kvin; kvin potencite per tri estas cent dudek kvin
Знак равенства можно передавать как faras, estas, egalas al; в принципе,
эти варианты однозначны. Математические корни передаются так: (корень из
25) - la dua/kvadrata radiko de dudek kvin estas kvin; dudek kvin radikite
per du faras kvin; кубический корень из восьми) - la tria/kuba radiko de ok
estas du.

Знак дроби (/ - frakcistreko) передаётся двумя предлогами: первый - po, а
второй чаще всего por, но может быть и en, sur, je, per, в зависимости от
смысла.
20 $/kg = po dudek dolaroj por kilogramo (стоимость)
120 km/h = po cent dudek kilometroj en (или por) horo (скорость)
2 MN/m^2 = po du meganutonoj sur (или por) kvadratmetro (давление)
Можно также опускать второй предлог, используя наречное дополнение:
po 120 kilometroj hore
Можно опускать и предлог po, добавляя (или подразумевая слово chiu):
cent dudek kilometroj por/en (chiu) horo
dudek dolaroj por (chiu) kilogramo
du meganutonoj por/sur (chiu) kvadratmetro

Mevo

Matematikaj esprimoj en Esperanto el kelkaj fontoj

1. "Plena analiza gramatiko de Esperanto" (Kaloczay kaj Waringhien)
Aritmetikaj formuloj
La aritmetikajn formulojn oni legu jene:

decimala frakcio:
0,2 nul komo du;
3,08 tri komo nul ok.
adicio:
3 + 4 = 7 tri plus kvar faras sep (au: tri kaj kvar estas sep).
subtraho:
10 - 6 = 4 dek minus ses faras kvar (au malpli klare: ses el dek estas
kvar).
multipliko:
2 x 6 = 12 duoble ses faras dek du (au: du per ses estas dek du).
divido:
61 : 4 = 15/1 sesdek unu dividite per kvar faras dekkvin, restas unu;
4 : 2 = 2 duone kvar estas du.
(La rezultoj de tiuj operacioj estas nomataj respektive: sumo, diferenco,
produto, kvociento)
frakcio:
3/7 tri sur (au: super) sep, tri seponoj.
potencigo:
153 - dek kvin en la tria potenco;
24=16 - la kvara potenco de du estas dek ses;
levi nombron al la kvina potenco;
elradikado: la kvarpotenca radiko de sescent dudek kvin estas kvin.

2. "Plena manlibro pri Esperanta gramatiko" (Bertilo Wennergren)
2 + 2 = 4
Du kaj du faras kvar. / Du plus du estas kvar.
10 - 3 = 7
Dek minus tri faras sep.
22 * 6 = 132
Dudek du multiplikite per ses faras cent tridek du.
Dudekduoble ses estas cent tridek du.
Dudek du oble ses egalas al cent tridek du.
7:2 = 3,5
Sep dividite per du faras tri komo kvin. (Ne uzu punkton anstatau komo che
decimaloj. Punkto estas uzata kiel decimala signo nur en kelkaj landoj.
Esperanto, same kiel plej multaj landoj kaj lingvoj, uzas decimalan komon.)
46,987
kvardek ses komo nau ok sep (ne: *...komo naucent okdek sep*)
53 = 125
Kvin je la tria/kuba potenco faras cent dudek kvin. Kvin potencite per tri
estas cent dudek kvin.
Radikaj esprimoj estas elparolataj jene:
La (dua/kvadrata) radiko de dudek kvin estas kvin.
Dudek kvin radikite per du faras kvin.
La tria/kuba radiko de ok estas du.
  Egalsignon (=) oni povas elparoli kiel faras au estas au egalas (al),
pli-malpli
lauplache. Faras estas uzata en la Fundamento, sed estas au egalas (al) estas
hodiau pli oftaj.