ESPERANTO-KOOPERATIVO "LUCH"

SENTOJ
KAJ
ARGUMENTOJ

(Notoj de esperantisto)

VI. Chernov

(u. Kaluga)

Por gvidantoj de Esperanto-kluboj,
instruistoj kaj interesighantoj
pri la Internacia lingvo Esperanto

BAKU — 1988

Chapitro 1.

KONTAKTOJ KUN FAKTOJ

• Jen estas homa paradokso. Se diri, ke la komuna lingvo de estonta epoko estos Esperanto, tio sonus preskau utopie.
  Sed se diri, ke la komuna lingvo de estonta socio estos lingvo la plej richa kaj internacieca, la plej simpla kaj bela, tio sonus realisme kaj por chiuj — tute kompreneble. Char dubi pri tiaspeca lingvo signifas dubi je la homara racieco.

• Repliko: "Ja Esperanto nur launome, sed ne fakte estas internacia lingvo".
  — Jes, el maksimalista vidpunkto vi pravas. En komenca periodo ghi estas internacia ne tiom lau faktoj, kiom lau celoj. Tamen, lau strukturo ghi estas sola vere internacia lingvo.

• Pri la internacieco de ajna lingvo povas atesti nur la fakto de ghia vasta kaj aktiva uzado en krea laboro.

• Chu tiel nomataj "mondlingvoj" ofte utilighas, ekzemple, en originala poezio, en senpera scienca verkado fare de alinaciaj autoroj? Chu estas almenau unu procento da tiuj verkajhoj?
  La poezio kaj alio en lingvo Esperanto estas verkata kaj legata tutmonde. Do, chiuj esperantajhoj estas centprocente internaciaj.

• Ni luktas ne por Esperanto, sed antau chio por la ideo mem. Ni ofte akcentas, ke ni celas nek tujan "oficialigon", nek iajn privilegiojn por ghi. Ni klopodas antau chio pri objektiva informado, pri libera, sendiskriminacia disvastigo de la internacia lingvo en la mondo.

Salutoj, gratuloj, bondeziroj, multe da agrablaj vortoj...
Se la autoritatuloj en la mondo anstatau ceremoniaj gestoj farus po unu praktika iniciato au subteno, do Esperanto — la granda inventajho de jarcentoj, jam estus ne nur internacia ekzotikajho, sed internacia ilo, la funkcianta kaj donanta vere palpeblan materian utilon.

La notoj en tiu chi libro estas skribitaj en du lingvoj. Mi klarigas: kio estas adresita precipe al komencantoj au neesperantistoj, tion mi skribas en la rusa.
Miaj skizoj tute ne pretendas je "scienceco" au alta beletreco. Nura, al kio mi emas, estas lakoneco kaj sincero.
Certe mi ne kontrauas, se esperantistoj uzos fragmentojn el chi libro por lernado, por klublaboro ktp.

Adeptoj de la lingvo internacia nenien sin kashos de la demando: kial malgrau chiuj indecoj kaj avantaghoj la lingvo Esperanto trovighas tutmonde en situacio de Cindrulino?
Chefa kauzo, lau mia opinio, estas en tio, ke la lingvo Esperanto, kiel cetere iu ajn alia — ne donas al internacia publiko tujan, chimomentan "panon kaj spektadon".

Dum 20-aj "legoj de K.E. Ciolkovskij" en Kaluga al unu parolanto, sciencisto Ju. Kuznecov [Moskvo] estis donita la demando: "Kiel vi rilatas al tiu globala eksperimento, kiun efektivigas adeptoj de la lingvo Esperanto?"
La sciencisto diris antau la autoritata auditorio: "Mi opinias, komuna lingvo estas bono. Se ni sukcesos iam kontakti kun eksterteraj civilizacioj, ni povos pruvi, ke ni ne estas simpluloj".

La libro de E. Svadost "Kiel aperos universala lingvo", lau mi, estas vera tragedio en la interlingvistiko.
Abundo de utilaj faktoj, argumentoj por krea solvo de la problemo. Kaj samtempe — la falsa koncepto, bazita je voleco kaj maksimalistaj postuloj. Internacia lingvo al la autoro prezentighas kiel perfekta floro... sen tigo, sen folioj, sen radiko.

Eble ne indas kompari lingvon al... auto au chevalo. Sed malgrau puritanaj opinioj mi en konvenaj momentoj faras alian "pekon".' Mi komparas popolan lingvon al maljuna herkula kaj impona kverko.
Kaj la lingvon Esperanto komparas al juna, svelta, geometrie ideala abio...

Ni scias, en kion transformighas en la angla lingvo, ekzemple, la vortoj kulturo, internacio, pluraj aliaj. Mem ighas la analogio: solvo de interlingva problemo pere de tia viva lingvo estas simila al solvo de chi problemo kun helpo de artefarita volapuko. En ambau chi lingvoj multaj vere internaciaj vortoj estas kripligitaj ghis absurdo kaj nerekoneblo.

Faktoj elokventas, ke nur apartaj sciencistoj kaj jhurnalistoj pli-malpli libere posedas la anglan lingvon. Komercistoj, maristoj, sportistoj vulgare rompas la lingvon kaj tute ne zorgas pri ghia ghusteco kaj pureco en tutmonda uzado.

K. Gustafsson [Svedio] alvokis esperantistojn konsideri la rolon de la angla lingvo en la internacia vivo nur kiel surogatan solvon de la prob

Chapitro 2.

IOM PRI FILISTRECO

• La kauzo de nuntempa babeleco estas simpla: pli facile estas fushe lerni plurajn lingvojn, ol bone kaj dece — unu, komunan por chiuj.

• Iuj neobjektivaj [eble senhontaj] autoroj asertas, ke la fama K.Ciolkovskij skeptike rilatis al la lingvo Esperanto.
  Jes, vere — en 1927-a jaro li havis dubecajn eldirojn. Sed certe ne estas honore prisilenti, ignori tion, kion la sciencisto diris en 1934-a.
  La simpatioj de K. Ciolkovskij al nia lingvo estas vaste konataj.

• La samaj homoj kun ghuo citas vortojn de K.Paustovskij pri "senpeza shelaro, kolektita el chiuj lingvoj de la mondo".
  Mi estas certa, ke tiu chi karakterizajho estas nesincera omagho al tiutempa kampanio, al kulto de personeco.
  Ne dubindas, ke se esperantistoj siatempe [en 60-aj jaroj] sin turnus al la verkisto, do li au agnoskus sian misopinion, au farus iun kompromisan eldiron.

• Krom vulgaraj filistrajhoj oni renkontighas kun filistrajhoj piaj. Jen du citajhoj el junulara jhurnalo:
  "Geknaboj lernos multajn fremdlingvojn kaj povos interparoli kun infanoj de preskau chiuj landoj".
  "Natasha jam en lernejo revis pri laboro je tia aparato, kiu kapablus traduki sonetojn de Shekspiro".

• Naivecon kaj senrespondecon niaj gazetistoj kmtime demonstras tiam, kiam ili fipatose priskribas "la ridojn, la amikecon — sen tradukistoj".
  Dum niaj konferencoj au someraj E-tendaroj ni devas interkonssenti iufoje aktive [perposhte] reagi al redakcioj au oficejoj. Ni ne devas silenti, kiam gazetoj tute serioze publikigas stultajhojn pri lingvaj problemoj.
  Sed nian pravecon ni chiam argumentu ghentile.

• La banala opinio pri senviveco, primitiveco de nia lingvo aperas ordinare pro "iesa" opinio au naskighas en la kapo de tiuj homoj, kiuj ne kapablas ellerni almenau du-tri lecionojn.

• La homoj tiom alkutimighis al konvenciajhoj de la gepatra lingvo, ke ne rimarkas ilin. Same tolereme ili rilatas al strangajhoj de fremdah lingvoj.
  Sed kiam iu homo, ne simpatianta al Esperanto, tamen provas ghin lerni, do li [au shi] vidas en la lingvo nur "minusojn". Al li ne plachas ech "kaza malricheco".
  Kaj mem, interalie, ne sukcesas manipuli ech per du kazoj:
  "...Mi ne volas lerni via lingvo, ghi ne donas al mi plezuro".

• Kiam mi audas senargumentajn dirojn kontrau Esperanto, mi rememoras la azian proverbon: "Stultuloj vidas nur mankojn kaj ne rimarkas avantaghojn". Kaj ankorauan: "Cirkau bonaj aferoj la diabloj flugas".

• "Niaj legantoj ne interesighas pri Esperanto".
  "Ni ne povas noti en la kalendaro chiujn datojn".
  "La proponita temo ne estas nova". Kotope, kotope...
  Chiu E-klubo ricevadis similajn respondojn de oficialuloj. Chiu kursgvidanto dum unua leciono spertis banalajn au "surprizajn" demandojn, replikojn.

• Ni devas kolekti ne nur laudajn citojn, sed ankau negativajn, absurdajn. Esperantistoj devas reale kaj pli detale scii tiujn monstrojn, nomatajn burokrateco kaj filistreco. Tio necesas por lerni kaj spertighi en la praktika agado.

Chapitro 3.

RIGARDO ELINTERNE

• Jen estas la slogano: "Luktu, sed ne donkihhotu, kaj sukcese faru tion, kion ni devas fari". Ja formaluloj per siaj vortoj "Esperanto ne estas mia afero" fakte agnoskas nin kaj rajtigas nin propagandi Esperanton. Kaj ni chiurimede, plenforte faru tion. Char Esperanto estas nia afero.

• Por venki burokratiajn barojn la chefa problemo estas: kiel atingi pozitivan decidon tie, kie — ech valoraj — proponoj ne estas devigaj por plenumi.

• Elemento de ofendigho "je la tuta tnondo" fojfoje aperas che esperantistoj. Okazas ankau alia ekstremajho — la superflua optimismo. Tamen ghenerale ni realisme pritaksas la situacion: el dialektika vidpunkto Esperanto okupas en la mondo, en la vivo ghuste tian lokon, kian ghi meritas. Sed ni ankau memoru la eldiron de L. Tolstoj: "Gravas ne loko okupata, sed la direkto celata".

• Tamen ni ne forgesu pri la tiel nomata "efekto de fermita pordo". Dum la pordo estas fermita — oni atakas ghin. Sed jen la pordo estas malfermita, kaj oni nur ekrigardas internen kaj... preterpashas.

• Esperantisto, antau chio, estas la karaktero, — diris Petro Polishchuk el Tashkento. Kaj vere: Esperanto, kiel simbolo de chio nova, kuragha, ellumigas la chefan trajton de siaj adeptoj. Tiu trajto estas aktiva bonanimeco.

• Jen estas bebe simpla, tamen ech por iu spertulo neatendita demando: "Chu Esperanto havas mankojn?"
  Mi persone respondas tiel: se iaj mankoj estas, do ili estas mankoj de noveco, juneco — la mankoj de kreskado.
  Tute ne taugas dogme idealigi, sanktigi iun ajn lingvon.

• Chu okazas, ke esperantistoj ne komprenas unu la alian? Certe, okazas. Tamen ne pro lingva kauzo, sed kauze de nesperteco, de nesuficha lingva praktiko de parolantoj.

• Se taugas tiu chi komparo, — nia laboro, nia lukto similas al strechega sporta konkuro: en la unua tempoperiodo — en teorio, propagando, dum unuaj lecionoj ni kutime sukcesas, gajnas sufiche certe.
  Sed poste — en praktika realigo de niaj eblecoj ni ofte perdas la poentojn, perdas aktivajn komencantojn.
  Kion fari? Ne priplori la perdojn, sed spertighi — por ne ripeti stumbladon "sur la sama loko".

• Ankau en sia laboro, en chiutaga vivo esperantisto estas au devus esti homo simpla, akurata, konsekvenca, t. e. ne shatanta senraciajn ekskluzivojn el vivreguloj.

• Estas samideanoj, kiuj ne komprenas au ne volas kompreni kaj agnoski la "internan ideon". Formale ili pravas: chiu lingvo estas nur ilo por komunikado. Sed krom la instrumenta funkcio chiu lingvo — unuigas, edukas, varmigas animojn, poeziigas la homan vivon. En tio konsistas "interna ideo" de chiu nacia lingvo. "Interna ideo" de la lingvo Esperanto estas la sama. Nur ghi servas mondskale, celante bonon por la tuta diverslingva homaro.

• Mi ne volas vidi miari karan gepatran lingvon en artefarita, nenatura por ghi rolo. Se ghi farighus tutplaneda lingvo, ghi vere estus "nur ilo" - sen ia ideo, char ghia animo, ghia spirito estus fremda, ne sentata por plejmulto da homaro.

• Konsideri Esperanton nur kiel ilon por interkomunikado estas vera snobismo, kio elektas ech el beletro, el poeziajhoj nur tion, kio donas sole praktikan informadon.

• D. Blanke, estimata samlingvano, insiste batalas kontrau "la forestanta interna ideo". Tiom da atakemo kontrau "nenio", kontrau fantomo!.. Jen pro kio mi diris: "estimata samlingvano". Char lau logiko de D. B. la vorto "samideano" ne rajtas ekzistL

• "Interna ideo" estas samideaneco. Mi komprenas, perceptas ghin ne nur racie, sed ankau emocie. Chiu nova ideo elvokas en animo de ghiaj adeptoj "novan senton", similan al sento de romantika amo. Kiu arde amas au amis Esperanton, nur tiu povas kompreni, kio ghi estas - shajne idealista, sed alta kaj bela — la "interna ideo", naskita de zamenhofa genio.

• Ekzistas sagha aforismo: la vero elmontrighas dum komparo de elspezoj kaj rezultoj. Ja ghis nun por propagando de Esperanto pluraj shtatoj elspezas tutlande tiom da mono, kiom ili elspezas por propagando de iu fremda lingvo nur en unu mezlernejo. Ofte ech malpli.

• Kiam mi laboris en poshtejo, certe, mi turnis mian atenton al la fakto, ke niaj lernejanoj shatas korespondi kun eksterlando. Sed la kontaktoj okazas plejparte kun du-tri proksimaj landoj precipe per rusa au germana lingvo.
  Jes, bedaurinde pli vasta amikeco inter homoj dependas praktike ne nur de komuna volo, sed plej ofte — de komuna lingvo.

• Chu ni ne forgesas niajn forpasintajn veteranojn? Malnovaj esperantistoj certe memoras la ardajn samideanojn A. Skalskij, J. Chache, D. Armand, I. Lisichnik, G. Zaljotov, A. Rogov, A. Kohh, plurajn aliajn. Sed juna generacio ne scias pri ili.
  Pri agado de Esperantaj "apostoloj" necesas memori, rakonti pri ili dum "someraj universitatoj".

Mia konfeso: reveninte hejmen el esperantista tendaro, mi ordinare kun bedauro pensas: jen finighis la paradizaj tagoj kaj ne baldau ripetighos denove. Kial do malmulte, ne sufiche mi parolis kun samideanoj en nia mirinda komuna lingvo!

Dum E-jubilea kampanio estis interalie proponoj pri fabrikado de suveniraj ajhoj kun Esperanta simbolo. luj aktivuloj tamen kontrauis. Ili diris: "Nomumado diversajn ajhojn per vorto "Esperanto" profanigas la lingvon".
Lau simila logiko, ekzemple, la festivalaj emblemoj sur diversaj suveniroj nur profanigas la festivalajn ideojn [?].

Esperantistoj edukighas en kurso. Sed "komencighas" ili ofte de hazarda renkontigho kun vorto "Esperanto". Chi-rilate estas ege bezonata la uzado de Esperanto ne nur en lingvistiko.
Ni ne forgesu pri paradoksa fakto, ke plejmulto da homoj neniam ech audis la vorton "Esperanto".

Ege bedaurindas okazoj, kiam esperantistoj mem demonstras formalecon, malatenton.
Kelkajn jarojn mi kolektis kaj selektis mallongajn eldirojn de nia aktivuloj kaj veteranoj pri Esperanto, pri ghia instruado, pri propaganda, diplomatia, organiza afero.
Unu maljuna, sperta samideano, trarigardinte la notojn, indiferente pritaksis chion per la sola vorto: "Neinteresa".

En nia urbo estis konstruita nova kinejo. Redakcio de loka junulara jhurnalo anoncis pri konkurso: "Kiu proponos plej bonan, plej konvenan nomon por tiu kinejo".
Vi konjektas, ke ankau esperantistoj proponis sian varianton, kaj, certe, fiaskis. Sed chu ni vane tion faris? Tute ne. La kvalito, kiel sciate, naskighas el la kvanto. Ni chiam uzu konvenajn situaciojn por deklari pri ekzisto de Esperanto. Se ni ne faros tion, do kiu tion faros?

Nemultaj eldonejoj praktike subtenas, uzas Esperanton. Bedaurinde, esperantistoj akceptas ilian zorgon, kiel "mielon el la chielo". Ja tiuj eldonejoj, redakcioj bezonas niajn reehhojn, dankojn, recenzojn.

Racie faras tiuj autoroj, kiuj en gazet-informoj ne nur agitas, sed donas konkretan adreson de E-klubo au de korespondkursoj.
La intereson necesas ne nur eksciti, sed laueble kontentigi.

Ni bone argumentas neceson kaj utilon de la lingvo internacia. Tamen, ni ne forgesu pri individuaj interesoj. Ja diversspecaj auskultantoj - specialistoj, laboristoj, studentoj, lernantoj juste emas al la demando: kion mi persone havos de la lingvo, de la klubon-vizitado?

En la jubilea jaro esperantistoj multe diskutis pri memstareco de E-movado en nia lando. Estis diversaj argumentoj "por" kaj "kontrau". Pro tio la decido estis justa: la estonto montros plej racian vojon.

Moskva Centra E-klubo iam faris unu simplan rekomendon. Nun estas observata la utila rezulto de tiu rekomendo: la festaj gratuloj ofte venas ne per specialaj poshtkartoj, sed kun ordinaraj bildoj, vidindajhoj de tiuj urboj, kies klubo ilin sendas.
Similaj bildkartoj kun vidindajhoj certe estas kolektindaj por ekspozicioj, por klub-laboro.

Prezentante al neesperanta publiko la vochan aspekton de la internacia lingvo, mi kutime diras chi-specan frazon: "En dramatika teatro artistoj prezentas interesan spektaklon". Similaj frazoj estas saturitaj de kelkaj ecoj: internacieco, simpleco, belsoneco. Tio charmigas la auskultantojn.
Kompreneble, necesas objektivaj klarigoj — la homoj ne imagu, ke la lingvo tute estas simpla "kvazau vaporita rapo".

Kial ech "facila" Esperanto farighas por iuj neatingebla celo?
Komparante ghin al flemdlingvoj, ni tamen ne forgesu, ke ghi chiam restas centoble pli malfacila ol geparta, jam konata lingvo.

Preskau chiuj niaj E-lerniloj celas doni tutan Esperanton. Formale tio estas bone, sed fakte miloj da ekzompleroj ne donas efikon, - ekinteresantoj vidas, ke la lingvo ne estas tiel simpla kaj facila, kiel ghin oni reklamas.
Nur spertaj instruantoj elektas plej uzeblan lernajhon por 10—12 lecionoj.
Dezirindas lerniloj kun racia stud-minimumo, sed en amasa eldonkvanto.

Konstante ne sufichas la tempo por lernado. Unu mia konato kompatis min: "Eble pli bone estos, se vi forgesos vian Esperanton".
"Ne, — mi pensas, — sen Esperanto la vivo por mi estus ia senspica, senkolora".

"Dum lernado mi komprenis, ke sukcesa alproprigo de nova lingvo dependas de bona scio de gepatra lingvo. Do, mi devas freshigi en memoro ankau la parencan gramatikon.
...Jen ankorau unu poento por nia afero".
[El leteroj de korespondkursanoj.]

Logika parolado signifas fleksan, varian, liberan pensmanieron. Primitivaj frazoj abundas tiam, kiam E-komencantoj ne kreskas lingve, fakte uzas Esperantan... pighinon.

Dum studado de alilandaj lingvoj estas kutime uzata la "moda" metodo. Gelernantoj dum dialogoj transformighas en Ghonsojn, Luisojn, Izabellojn k. a.
Esperantistoj en chiuj landoj tute ne bezonas similan "transformighon". Interkompreno estas nia supera celo, sed ne malpli nobla devo estas - ne asimilighi, konservi sian denaskan homan individuecon.

Al demagogoj, kiuj veas pri la sorto de naciaj lingvoj "pro totala esperantigo de la mondo", ni devas juste rimarki: Ludoviko Zamenhof indas oran monumenton nur pro tio, ke lia kreajho ludas bufran rolon en interkomunikado. Char pro uzado de Esperanto suferas neniu nacia lingvo. Male — Esperanto defendas, shildas aliajn lingvojn de rompigho, de kripligo.

Mi diras al gelernantoj: parolu simple kaj klare. En la prononco ne imitu al iu fama fremdlingvo. Certe, la influo de via gepatra lingvo estas neevitebla. Sed tio chi estas malpli granda peko.

luj instruantoj insiste rekomendas uzi dum lecionoj kolorajn kretojn. Ahh, se chio dependus de tiuj kretoj!
Komence la "kolorajhoj" donas ioman atentigan kaj ech amuzan efekton, sed poste la efekto estighas "narkota". La lernantoj sen tiu "suflorilo" sin sentas necerte. Kiel dorlotita naghanto, ili serchas iun apogilon.

Al komencantoj, al chiuj esperantistoj tre utilas okupighi kun krucenigmoj. Ja plimulto da materialo en ili estas vere esperanteca.

Kursgvidantoj por rusoj ne devas ignori jenan nuancon. Proponante al lernantoj la vortojn bela, granda, sagha, nomo, nun, por, ghis k. s., klarigu ilian du- au kelksignifecon en la rusa lingvo.
Ja malsperta kursano povas, ekzemple, la verson "Ghis la bela songho de l'homaro" kompreni kiel "до красивого сна человечества..." anstatau: "до тех пор, когда прекрасный сон...".
Kaj tute ne taugas, se lernanto la frazon pri "la Granda Oktobro" tradukas kiel "Большой октябрь"...

Al nia memorkapablo la mnemonikan helpon donas chiuj sensorganoj. Okazas, kiam ni ne povas rememori iun vorton, tamen ie en anguletoj de nia memoro konservighis la gusto, la odoro, la koloro de tiu chi vorto.
Ofte nur unu litero au sono, kiun ni ekmemoris, helpas en studmomento.

Spertaj pedagogoj juste malpermesas fari nacilingvan tradukon. Jes, tiu chi "metodo" estas malbona jen pro kio: la studantoj tre facile demonstras siajn brilajn konojn pri... la gepatra lingvo.
Sed sukcesoj en la studata lingvo pro tio absolute ne aperas.

Mi rimarkis: komencantoj ege timas nekonatajn vortojn. Pro tio dum interparolo ili ne rimarkas ech konatan parton de frazo. Por chi okazo komencantoj devas bone scii kelkajn helpfrazojn. Ekzemple, "Bonvolu paroli malrapide", "Mi ne komprenis la vorton..."

Malsukceson, postrestadon en lerno, kiel en ajna afero, objektive oni povas motivigi per du forestoj. Temas pri foresto de intereso au kapablo. Chiuj aliaj — ege diversaj — kauzoj dependas nur de la homa fantazio.

Kiu studas la lingvon memstare au sole, povas uzi tre simplan manieron por praktiki interpretadon: auskultante radion, spektante televidilon, provu... sinhhronan voch-tradukon.

Estas la malnova tabloludo. Mi adaptis ghin por junaj komencantoj.
Oni prenas mallarghan papereton, skribas komencon de la frazo kun nomo de iu kursano. Ekzemple: "Nia amiko Sergeo estas..." — chiuj tralegas tion. Poste shirmas la frazon per faldo. Chiuj rondanoj lauvice alskribas diversajn karakterizajhojn, kaj chiufoje — faldas. Poste oni povas tralegi proksimume jenan "portreton": "Nia amiko Sergeo estas interesa, bona, forta, stranga, malforta..."
Spertaj rondanoj povas uzi pli longajn alskribojn.

Estas bone, ke ni kantas plej ofte ne modajn, jhus verkitajn kantojn, sed iom malnovighintajn. La similaj kantoj estas jam aprobitaj de la tempo, ili ludas unuigan rolon por malsamaj generacioj.
Ankau por flankuloj chi kantoj sonas freshe kaj surprize.

Atenton, libremuloj!
Jen estas ankorau unu informajho ne nur por cerbumado, sed por konkretaj praktikaj "SOS-agoj". Inter "makulataro", kiun nune preskau chiuj kolektas, mi hazarde trovis Esperantan vortareton, eldonitan en 1910-a jaro.
Mi ekpensis: jen estas eta pruvo, ke esperantajhoj trovighas au simple kushachas ne nur che esperantistoj. Kion fari?
Mi publikigis en la urba informbulteno [aldongazeto] la anonceton: "Mi achetos vortaron, lernilon kaj beletrajhon en lingvo Esperanto - de ajna eldonjaro".
Jen estas la rezulto. Estis kelkaj proponoj pri vaste konataj nuntempaj esperantajhoj [mi readresis tion al niaj klubanoj-komencantoj].
Sed estis ankau surprizaj "chasajhoj". Tri personoj telefonis al mi kaj proponis kelkajn verajn rarajhojn.
Do, tiun chi sperton oni povas uzi en chiu urbo. Necesas serchi - verdire — savi perditajn E-trezorajhojn.
La saman eksperimenton oni povas realigi, ekzemple, rilate de tajpiloj kun latina literaro.

Inter diversaj agitplakatoj pri Esperanto la unu estas aparte elokventa kaj sprita. Temas pri tiu profesor-aspekta maljunulo, supersharghita de diversaj lingvolerniloj kaj vortaroj.
Li diras:
— Nun mi povas interparoli kun la tuta mondo!
Apude staras eta knabino kaj tenas en mano maldikan E-lernolibron. Shi diras kurte:
— Ankau mi...

En chiu klubo trovighas pli-malpli kapabla pentranto, kiu povas desegni chi bildon. La simila plakato por komencantoj kaj neesperantistoj forte impresas.

Permesu ripeti:
En homaj aferoj ofte la rimedo mem estas la celo. Por adeptoj de la internacia lingvo la chefa celo estas ne la lingvo mem, sed interkompreno.

Jen estas la lasta skizo de chi "verda chapitro". La temo arde postulas skribi ghin en patosa stilo.
Amikoj, samideanoj, ni vivas en konsterne interesa historiperiodo, en tempo de komunisma triumfo. Kaj ni, optimistoj-esperantistoj, estas duoble felichaj homoj, char nia vocho estas la vocho de tuthomara estonto.
Nova fantomo, la fantomo de la Komuna Lingvo nun vagas tra la mondo. Du steloj — la rubena kaj la smeralda — prilumas ghian vojon. Ili estas steloj de l' lukto kaj de l' espero.
Pli alten la kapon, samideanoj, sambatalantoj!

Chapitro 4.

LINGVAJ PARADOKSOJ

• Iumomente alvenas la hereza dubo: chu zamenhofa fundamento chia restos stabila? Certan respondon diros la historio. Sed jam nun la integreco de la lingvo kaj raciaj praktikaj bezonoj de komunikado postulas la firmigon de fundamento, sed ne ghian rompon.

• Inter pluraj ecoj de lingvo Esperanto estas unu ege valora. G.Zaljotov [Rostov-Don] siatempe formulis tiel: "Libereco de vort- kaj frazkonstruo, manko de diversaj lingvaj malpermesoj, ... la eblo vortigi pensojn tiel, kiel ili naskighas en menso".

• La permanentaj esprimoj egale rajtas ekzisti en Esperanto, se ili estas komprenataj mondskale, internacie. Ekzemple, popularaj latinaj kaj grekaj aforismoj, ech bibliaj sentencoj — chu rekte, chu ironie uzataj de modernaj homoj.

• Similajn trezorajhojn mi nomus lingvaj vitaminoj au mikroelementoj, sen kiuj ne povas ekzisti ajna lingvo.

• Moderna lingvo, lingvo de estonto... Tamen Esperanto estas krom chio — plej antikva lingvo. Kiom da lakonaj, riche signifaj vortoj! Mecenata, odisea, kreza, titane, narcise, ikare, herostrate, sizifi, eskulapi, farisei, diogeni, kasandri, chicheroni, hipokriti kaj tiel plu.

• Teorie en Esperanto povas enesti ankau chiuj vulgaraj, jhargonaj vortoj au esprimoj, kiuj estas en vaste uzataj lingvoj. Sed similaj "trezorajhoj" tamen preskau ne estas praktikataj en la internacia medio. Kaj tiu fakto atestas ne pri malricheco de la lingvo, sed elokventas nur pri edukiteco de esperantista amaso.

• "Novajho" ruse estas novinka. Komence estis malfacile konsenti, ke vorto novostj same estas "novajho".
  Tamen oni povas diferencigi: novinformo, freshinformo, onidiro, oniparolo kaj ech — anonco, surprizo, surpriz-informo.

• "Nome". Kion povas signifi tiu chi vorto? En logika Esperanto — nur adverban formon de la vorto "nomo".
  Nur tion?.. Vot imenno!

• Same oni devas diri pri la alia rusismo—"tempo de tempo". Sonas bele, preskau itale, sed chu estas la senco? Ja oni povas diri: fojfoje, periode, iutempe, iumomente; eble — sporade.

• Estona samideano en kuracloko diris: "medicinista akvo". Mi ekpensis: "Ne kutime sonas por mia rusa orelo, sed kiel simple kaj nature".
  Same estus vere, se iu dirus: medicina, kuraca, saniga, porsana, resaniga; eble ech — apoteka, apotekista akvo.

Ruza krokodilanto:
— Bonvolu perevernighi.

Du esperantistoj sin banas en rivero:
- Chu vi jamas?
- Ne, mi ankorauos.

En arbareto vochas bela birdo. Auskultu, ghi en lingvo Esperanto prikantas sian nomon:
— Ori-olo, ori-olo...

Lernanto demandas:
— Se tiu, kiu lernos, estas lernonto, do tiu, kiu lernus, chu estas lernunto?

Kelkaj rapid-dirajhoj.
Avara avo al bazaro vane venis vendi varojn.
Staras che muro nur unu urno.
Petro, vi la permeson de patro prenu por partopreni entreprenon.
Mi serchas shercojn saghajn por la intershangho.
Tamburisto per tamburiloj tambure tamburas tamburon.

Denove pri logikeco.
Al redakcio de Esperanta bulteno mi skribis: "Salutante Vian iniciaton..."
En presita formo la frazo aspektis tiel: "Subtenante Vian iniciaton..."

Achetilo, admirato, akvero, amego, amoj, ripozoj, kinoj, tondiloj, aluda, parkera, placha, lunda, marda, ankoraua, insekta, skribante, povante, dormante, kalejdoskopi, bumerangi kt, ktp.
Provu chi nociojn same kompakte diri en la rusa lingvo — vi malsukcesos. Mi ne asertas, ke Esperanto estas pli richa, ol naciaj lingvoj, sed mi volas figure respeguli la gravan fakton: en nacia lingvo diversaj richajhoj sin kvazau en densa arbaro — loke ili estas abundaj, loke — tute forestas. En Esperanto ghiaj richajhoj estas sufiche dense akumulitaj, atingeble trovighighantaj - simile al la fruktoj en kulturita ghardeno.
[Tiun chi artikolon mi verkis kun aktiva helpo de samideanoj G.Gazizov kaj A.Vajtilavichius.]

Agado, procedo, laboro, klopodo, entrepreno, zorgado, kampanio, operacio, efikado, afero, farado. Eble, chi vortoj ne sinonimas absolute, tamen la vico estas sufiche longa. La ekzercoj pri sinonimoj utilas kaj por komencantoj, kaj por spertuloj.

Antaumateno, matenigho, tagigho, chielrugho, suneliro, auroro... Jen ankorau konkreta ekzemplo, montranta, ke en Esperanto multas sinonimoj, kiuj forestas ech en plej famaj lingvoj.

Gabaro, gabio, gablo, gabro, gadolino, gafo, gago, gageo, gajako.
Se vi, leganto, ne estas arkitektisto, biologo, geologo au maristo kaj se tamen vi konas el tiu chi listo almenau unu vorton, do mi laude vin gratulas.

En chiu lingvo ekzistas apartaj vortoj, kvazau koncentrantaj esencon de la lingvo. Tiuj vortoj, kiel indikilo, montras: chu iu homo posedas la lingvon nature, denaske au — "lernolibre".
En Esperanto — jen paradokso! — inter similaj vortoj estas kro-ko-di-lo. Se prononci ghin fushe, senregule, oni povas fari kvar erarojn — en chiu silabo embuskas "stumblilo".
Do — krokodilo estas bona vorto — detektilo por kontroli kaj korekti nian prononcadon.

Unu kamarado diris, ke la vorto lampo sonas ghuste same en Esperanto kaj en la rusa lingvo. Tio ne justas — la diferenco estas.
La saman prononcon havas ekzemple la vortoj: foto, fiasko, embargo, eldorado, tango.
Kaj ekzistas vorto, kiu ne nur sonas egale, sed absolute same estas skribata en pluraj lingvoj — kaj latine, kaj cirile. Kiu ajho havas tian vere internacian nomon?

Iuj samideanoj kolektas vortojn, tiel nomatajn "falsajn amikojn".
Jen ankorau kelkaj "dangheraj amikoj": aktivisto, entuziasto, autoritato [anstatau autoritatulo], genio [anstatau geniulo], taksisto [anstatau taksiisto].
Ekzistas ankorau kvaziinternaciaj vortoj, ekzemple: abajhuro, buhhgalterio, vokzalo, gutalino, desanto, feldshero kaj aliaj.

Por komencanto plej komplikaj estas tiaspecaj vortoj: malnovighinta, desuprenighinta kaj similaj.
La abundo de aglutinaj elementoj donas eblecon por trejnado de "komputera pensmaniero".

E-kursanojn mi kutime informas pri kvar shtupoj de "facileco-malfacileco", per kiuj oni povas dividi esperantlingvan vortaron.
La UNUA SHTUPO: la vortoj internaciaj kaj prenitaj el nia gepatra lingvo.
La DUA SHTUPO: ne tute internaciaj, sed facile rekoneblaj mnemonike. Ekzemple: forta, koloro, okupi, serpento, vitro ktp.
La TRIA SHTUPO: la vortoj konataj al posedantoj de fremdlingvoj.
La KVARA SHTUPO: chiuj ceteraj vortoj.

Tre plachas al novuloj la viktorino pri la vortoj de "la dua shtupo" Komence mi min turnas al "eruditoj": kion lau via opinio signifas tiuj chi vortoj? Por malfacilaj okazoj mi donas sufloreton: mi diras ruse unu vorton kaj proponas trovi ghin en la listo.

Shajnas, mi tro multe atentas al... vortoj. Certe, mi komprenas kaj konsentas, ekzemple, kun samideanoj V.Shilas kaj I.Vagner, ke la fundamento de la funkcianta lingvo estas frazo, sed ne vorto.

Superflua... La disputebla vorto. Certe, la logiko en ghi estas, se temas nur pri akvo au alia likvajho, fluanta super io. Por kromaj okazoj sufichas ja vortoj: troa, eksa, kroma, nenecesa...
Tamen la vorto "superflua" kiel esceptajho el regulo rajtas ekzisti, char Esperanto estas normala evoluanta lingvo, sed ne matematika kodo.
Same oni povas diri pri la vortoj: memstare, poshtrestante, okultrafe, pli-malpli.

Malnecese... Nefacile tuj kapti kaj fiksi ghustan sencon de tiu chi vortokonstruo.
Jes, por lingvistoj, por filozofoj la lingvo Esperanto estas vera "terra incognita", havanta multajn sakramentajhojn, stariganta por la esplorantoj novajn, ghis nun kashitajn problemojn.

Ege plachas al mi la historio pri "zozo".
Fakte la naskigho de tiu chi universala hazardismo estas pozitiva fenomeno, char produkti novajn "vortidojn" povas nur vivkapabla, uzata lingvo. Chu "zozo" estas sensenca inventajho? Tute ne. Ghi havas la konkretan signifon: io nekonata, sed supozata. Similaj vortumoj estas vershajne en chiuj lingvoj. Ekzemple, kiam ni ne scias ion el kantoteksto, ni anstatauigas tion per la-la-la, tram-tam-tam au per aliaj zoz-ajhoj.

El letero.
"Kara amiko, mi iomete leteros al Vi, shajne, en "erudita jhargono".
Vi petis komenti la vorton "ciceroni". Jes, mi ofte arhhimedas novajn vortojn, kaj — eurikante — skribas ilin por intrigi komencantojn. Se ili komprenas tiujn vortumojn, do mi difirambas al ili. Tamen se la komencantoj ne komprenas, mi ne jupiteras nemezide.
Jen denove mi ezopas, alegorias kaj iom ciceronas.
Do, kion signifas tiu chi "antikva neologismo"?"

Pri la prononcado en nia verda Babelo oni povas paroli diverse: science — objektive, kritike — ironie. Mi diros kritike — amike.
La delikata problemo certe ekzistas, ghin necesus serioze studi kaj laueble solvadi.
Jen dialogas du amikoj el najbaraj respublikoj:
Chu vi scias, kioma oro?
Mi nja scias, mi nja havas horloghon.
Laudindas, ke esperantistoj estas veraj internaciistoj kaj ghenere edukitaj homoj, ne rimarkantaj ies eraretojn. Sed aliflanke — la lingvo komuna ne devas suferi. Iuj esperantistoj [ne nur sovetiaj] denaske tute ne konas palatalajhon "L". Iuj prononcas ghin tro mole au tro malmole. Sed bonaj instruantoj kaj instruatoj kapablas korekti ech naturon mem.
Al rusoj oni povas bondeziri jam konatan: skribante "o" ankau prononcu same. Ni lernu... de niaj prapraavoj, kiuj jam en antikvaj tempoj sekvis vere "zamenhofan" principon: kiel ili skribis, tiel ili vochis.

Chapitro 5.

VERDA BABELO [ELDIROJ, CITAJHOJ, PROVERBOJ]

Esperantistoj estas homoj de futuro, vivantaj en nuntempo.
Esperantisto estas homo, kiu interesighas, certe, ne nur pri Esperanto.
Venos tempo, kiam la homon, ne komprenantan Esperanton, oni konsideros tiel, kiel nune konsideras analfabetulon.
Esperanto estas simpla lingvo, sed ne facila.
Chiu ideo travivas utopian periodon, poste — la eksperimentan.
Chiu pasho en Esperanta agado estas senprecedenca.
Artefarita — signifas racia.
Ignoras, sed ne refutas.
Nacian lingvon oni povas lerni, sed ne eblas ellerni.
Forestas malbonaj demandoj, estas malbonaj respondoj.
Serchu ne pravigon, sed rimedon.
Ne petu permeson por ne ricevi malpermeson.
Kiu luktas, tiu riskas, kiu ne luktas, tiu jam fiaskis.
Kiu volas, tiu laboras, kiu ne volas, tiu atendas instrukcion.
Iumomente por venki necesas repashi, cedi.
Cedas homo ne malforta, sed la sagha.
Plej bona profito el disputo, se vi evitis la disputon.
Se vi intencas ion al iu pruvi, faru tiel, ke tiu ne konjektu pri viaj intencoj.
Iumomente estas racie nur prezenti faktojn, nenion pruvante.
Faru tiel, ke la interparolanto vian ideon akceptu, kiel sian propran.
Ne uzu malfortajn kaj reciproke "pikeblajn" argumentojn.
En strategio — maksimumon, en taktiko — minimumon.
Se vi ne volas trafi en embarasan situacion, do chiam allasu, ke vi povas erari.
La unuagrada eco por moderna viro estas preteco al respondeco.
La unuagrada eco de virino estas subtenemo por justeco.
Pensu larghe, sed ne forgesu pri detaloj.
Por klublaboro ege dezirindas jena kompleto da homoj: organizanto, pedagogo, gitaristo, turisto. Ankau humurulo dezirindas.
Subtenu, stimulu iniciatojn.
En elementa kurso ne "machadu" malfacilajn gramatikajhojn.
Estas bona tiu metodo, kiun la instruanto p o s e d a s.
Enkonduku lernantojn-sukcesulojn en konsultan laboron.
Kombini Esperanton kun iu alia hobio duobligas shancojn por sukceso.
Ne kompreni unu la alian decas al barbaroj.
Amikojn unuigas la malamikoj.
Chiuj :—"por", neniu—"kontrau". Kial do la afero stagnas?
Interesoj dominas en homaj aferoj, ech se homoj ne konjektas pri tio.
Kiu ne falas, tiu ne levighas.
Lango estas interpretanto de la koro.
Sagho — ne en agho, sed en la kapo.
Grandaj deziroj — doloraj seniluziighoj.
Vi auskultu, kaj ni silentos.
Mil amikoj estas malmulte, unu malamiko estas multe.
Pli bone senpage labori, ol senpage sidi.
La penso estas fonto de la vorto.
La mondo apartenas al chiuj.
Pli bone — certa humoro, ol dolcha kuketo.
Pli bone doni rapide, ol multe.
La volo anstatau la racio.
En homaj kutimoj multas senracio.
La amikeco signifas egalecon.
Por kies profito?
Malbone odoras tiu, kiu chiam odoras bone.
La praktiko estas plej bona instruanto.
Lerni oni povas ankau de malamiko.
Kio forestas en dokumentoj, tio forestas en la vivo.
Chiu arto estas imitado al la naturo.
La neceso rompas leghon.
Okazon kaptu je la kapo, char ghia vosto estas glita.
Kiu demandas, tiu ne eraras.
Parolanto semas, auskultanto rikoltas.
Oni facile forgesas, kio ne interesas.
Frukto malpermesita estas pli dezirata.
Ankorau neniu plachis al chiu.

Chapitro 6.

MIKRONOVELOJ

La interkomprenilo.

Frumatene staris mi che haltejo, atendante la unuan autobuson. Proksime che stratkrucigho sole funkciis luma voj-signalilo. Vidante ghian punktualan, sed ne bezonatan laboron, mi nevole pensis: "En malplena strato ghia "palpebrumado" stranghe aspektas..."

Sed jen traveturis unu auto, poste — ankoraua. Baldau la stratkrucigho ekvivighis, — multaj transportiloj jam veturadas en chiujn direktojn. Post nelonga tempo la sole staranta kaj, shajne, tute nebezonata voj-regulilo farighis chefa objekto. De ghi jam dependas la harmonio en la movado de l' autoj, interkompreno de l' autistoj.

La sama metamorfozo okazas nuntempe al la lingvo Esperanto. Indiferenta publiko opinias ghin stranga kaj senbezona. Sed tiu chi impreso momente disblovighas dum la shangho de cirkonstancoj. En tiuj internaciaj forumoj, kie estas uzata Esperanto, brile manifestighas la valoreco de la lingvo. Kaj la homoj, posedantaj ghin, subite farighas "je la tuta kapo" pli altaj, pli saghaj, ol tiuj, kiuj estas nevole alligitaj al interpretisto.

Estonte, kiam sur la stratkrucigho de interpopola komunikado la movado farighos ege vigla, subteni la ordon kaj harmonion en tiu movado povos nur komuna, simpla kaj ege punktuala regulilo — la lingvo Esperanto.

Momento de la vero

La somera vespero. Sur ponto trans la rivero Oka promenadis turistoj el GDR.

— Kamaradoj, kiu el vi parolas en Esperanto?

Neniu respondis, sed kelkaj homoj chirkauis min ekinteresite.

— Esperanto?..

Uzante latinajhojn kaj elgermanajn vortojn, mi kurte informis al gastoj pri la internacia lingvo, pri ghia autoro.

Mi mem miris tiumomente pri vera universaleco de Esperanto, char la homoj, neniam audintaj pri ghi, normale komprenis la parolajhon.

Jes, tio estis momento de la vero!

"Interlingvuloj"

Tiu chi virino antau multaj jaroj alveturis Uzbekion. Nune la parolon de lokaj loghantoj shi bone komprenas. Sed mem paroli en chi lingvo shi ne kuraghas Ofte oni povas spekti kaj audi jenan scenajhon: la najbarino — uzbekino ion diras al shi en sia lingvo. Shi audas la uzbekan parolon kaj trankvile respondas... ruse. Tiamaniere ili ambau tute kontentas.

Juna saghulo

En fora infanagho ni, du amiketoj, vagis che periferio de stepa urbeto. Ni shir-kolektis absinttigojn por kortbalailoj. Preter ni pelis sian shafaron maljuna chabano [pashtisto]. Li miris pro nia okupo kaj demandis:

— Por kio?

Mia amiko respondis "ruse":

— Meniki...

La pashtisto forighis. Mi demandas mian kunulon:

— Por kio vi diris "meniki" sed ne "veniki"?

Se mi dirus korekte, li min ne komprenus.

Kiel naskighas "gazet-anasoj"

Gastoj el Svedio pretighas por hejmen-forveturado. La gastamaj mastroj en Alma-Ata diras al ili:

- Ni volas donaci al vi la librojn de nia verkisto Muhhtar Auezov. En kiu lingvo vi preferus ricevi tion?

- Certe, en kazahh-lingvo!— diris la afablaj gastoj.

Lokaj gazetistoj tuj publikigis: "Vidu, karaj legantoj, ech en malproksima Svedio oni komprenas kaj legas en kazahha lingvo".

Efektiva reklamo

Autune la loka sindikato akiris en kolhhozo plenan sharghauton da akvomelonoj. Plejparto estis vendita al la laborantoj, tamen restis ankorau multe nevenditaj. Okazis la "merkata krizo".

Unu komitatano diris: "Oni povas vendi la restajhon al dezirantoj flankuloj. Necesas nur malaltigi la prezon".

Mi proponis: "Permesu, mi vendos chion sen malaltigo".

La komitatano miris, sed permesis.

... Surstrate de la urbo estas kutima bildo — oni vendas akvomelonojn. Nur nekutima pendas la tabelo. Kunvenadas preterpasantoj, legas: "Akvomelono, speco "Es-pe-ran-to".

— Ho, nova speco! Necesas gustumi.

Post nelonga tempo la tuta varo estis vendita.

Chu ghemelurboj?

Ghambul estas siaspeca Belostoko au ech Babelo en sudo de Kazahhio. En nia Esperanto-rondeto tie estis reprezentantoj de ok nacioj: kazahho, ukraino, uzbekino, hebreino, grekino, germano, koreino.

Malnova anekdoto.

En mar-haveno falis akvon iu homo.

- Helpu! — kriis li angle.

- Savu min... — ripetas li france.

Poste audighas la samo en la rusa, germana kaj en aliaj lingvoj. Kiam la povrulo estis savita, unu viro diris al li:

- Anstatau lernachi lingvojn, trejnu vin naghi.

Du poliglotoj

En vagonaro renkontighis du turistoj. Evidentighis, ke chiu el ili kapablas paroli en sep lingvoj.

Chu ili ghis satigho interbabiladis? Tute ne. Duope ili konis fakte dek kvar lingvojn, sed neniun komunan.

Vera lingva kaoso!

[El "Heroldo de Esperanto]

Post kelkaj jaroj

En Kaluga unu cigano shajne demande diris al mi:

— Tu rom?

Mi ne komprenis, li senvorte foriris, restiginte al mi la sakramentan "tu rom".

Post kelkaj jaroj mi hazarde eksciis, ke tio signifas: "Chu vi estas cigano?"

"Saluton, kamaradoj..."

Kalugaj esperantistoj el tutlanda E-tendaro sendis saluton per poshtkarto al Kaluga urba komsomol-komitato.

Poste, kiam ni revenis hejmen, nian klubon vizitis unu juna homo, prezentis nian karteton kaj diris:

— Bonvolu traduki.

Tiamaniere ni trafis en situacion de Molao Nasreddin, kiu skribis leteron kaj poste mem legis ghin al la ricevinto.

"Mir — igajhoj"

Chu tio estas absolute neserioza rilato al la afero, au io alia, sed mi memoras okazojn, kiam, ekzemple, veninte post la semajno al sekvanta leciono, la rondano sciis je memoro nur unu "vorton": ani... ani... aniko.

Alifoje unu virino [kun supera klereco] en vico de internaciaj vortoj skribis: miro... svobodo...

Estis ankau la okazo, kiam unu junulino flustre demandis al sia amikino:

— Kiel nomighas tiu chi lingvo, kiun ni studas?

Kion oni volas, tion oni audas

Ni alflugis Ufa-on por Esperanto-tendaro. Antaue ni vagadis tra urbo kaj, certe, esperis renkonti esperantistojn. Pro la konstanta atento ni ofte audis esperantajn vortojn kaj frazojn. Sed fakte tio estis tatara au bashkira parolo. Jes, tiel fenomenis la aud-halucinoj.

Murd-gazeto

En la tendaro chiutage aperadis fresha numero de murgazeto. La satiro kaj humuro abunde fontanis el ghiaj informoj kaj desegnajhoj. La legantoj nomis chi gazeton "murd-gazeto".

La vojo kaj ia Espero

Dum veturado al apudtashkenta E-tendaro en augusto de 1965-a jaro la montara vojo iuloke estis tre polvoza. Dum tiuj momentoj en la autobuso estighis mallumo. Ni shercis: "Tra densa mallumo briletas la celo".

Tridek ursoj

Estis anoncita la tagordo: "Je la kvina kaj tridek — kursoj". Unu tendarano demandis: — Chu tridek ursoj?

La bongusta brasiko

En la menuo de la tendara manghejo preskau chiutage estis la stufita brasiko. Asen Grigorov, poeto, pri tio diris: — La bongusta... kapusta.

Centprocente!

Altajo. Por laborkunvenoj la tendaranoj pro diversaj kauzoj venadis ne plene. Chi-rilate pekis ordinare multnombraj junularaj kluboj.

El iuj urboj la tendaron partoprenis unuopuloj. Pri ili oni kutime diradis:

— Bonuloj! Por la kunvenoj vi chiam alighas centprocente.

El krokodila vidpunkto

Barnaulanoj spektaklis. Estis la scenajho "el kluba vivo". Al unu junulo oni alportis leteron kaj diris:

— Por vi...

La junulo prenis ghin kaj... disshiris je etaj pecetoj. La letero estis de knabino, kaj juna krokodilulo punis sin mem.

Puno de Neptuno

Unu tendarano hazarde vundis sian piedon. Dum la "Neptun-festo" li en kompanio de diversaj "pekuloj" estis banita en malvarma lago - "pro la malfortigo de Esperanto-movado".

La evento dum pluvo kaj vento

Estis vespermangho, kaj okazis chielshtormo. Pro la fulmo malaperis elektrolumo. Por momento ni estis shokitaj. Sed jen ekkantis hhore nian parodian preghkanton: "Glori-glori, haleluja..."

La Dio nin komprenis, kaj la lampoj tuj ekbrilis.

Chapitro 8.

PENSIDOJ

Deziri ion ajn estas chiam permesite.
Se por via demando oni ne respondas, pli bone ne ripetu ghin - tutegale mensogos.
Plej firme ni tion memoras, kion ni penas forgesi.
Felicha estas tiu, kiu esperas.
La vero estas pli proksima, la malvero — pli facila.
Eraro ne estas malvero.
Estas kara ech propra eraro.
Chiamas tiel: komence oni ofendas, kaj poste diras "ne ofendighu".
Chu felichaj estas homoj, kiuj ne scias pri malfelicho?
Geniulo estas vitrino de la epoko.
Ahkau pri shtona hakilo iam oni revis.
Ne devas esti chapo la sola shargho por la kapo.
Ankau orakoloj ne chiam mensogis.
Kiam ni postrestas, chiuj reguloj shajnas malghustaj.
Kion fari, se idoloj sin mem kreas?
Ofendi malfortulon — demonstri senfortecon.
Ankau malvero estas ies vero.
Se la segho havas molan karakteron, do chiu emas eksidi sur ghin.
Fungo: "La biografio mia estas simpla: naskighis mi jhaude post la pluvo".
Kiel zorgi pri sia sano, se ghi forestas?
Kiom multe da informo donas mensogulo, kiam li parolas malveron!
Pro tio ekzistas needukitaj homoj, ke ilin edukis needukitaj edukantoj.
La homaj karakteroj estas nur variajhoj de normo-anomaloj.
"Mi volas". En homa vivo chi vortoj estas plej oftaj, sed ne efikaj.
Se vi ion faras nekorekte, do faru pli rapide.
La Dio forestas, tamen, pri tio ankorau ne chiuj scias.
Ankau la silento estas kritiko.
Multe da lingvoj donas multon. Unu lingvo donas chion.
Oni povas haltigi horloghon, neeblas haltigi la tempon.
Diskuteblaj pensoj donas pli multe da utilo, ol — la nediskuteblaj.